نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه زبان شناسی دانشگاه تهران
2 گروه زبان ، دانشگاه علوم پزشکی ابن سینا، همدان، ایران
چکیده
حرف اضافۀ «در» یکی از حروف اضافۀ مکانی[1]فارسی و روشنترین مفهومش، بیانگر رابطۀ هندسی- فضایی[2]بین شیء[3]متحرک (TR) و زمینهای[4](LM) است که در آن واقع شده است؛ اما این واژه درکنار مفهوم مکانیاش، مفاهیم غیرمکانی[5]یا حالتی[6]متعددی را هم منتقل میکند. حال، سؤال این است که آیا این مفاهیم، مستقل از هم هستند و بهطور تصادفی، به یک صورت واژگانی واحد نسبت داده شدهاند یااینکه به هم مربوطاند و ریشهای مشترک دارند. فرضیۀ مقالۀ حاضر، این است که پیامدهای نقشی متعلق به مفهوم مکانی حرف اضافۀ «در»، نقطۀ اتصال و ارتباط مفاهیم غیرمکانی این واژه با مفهوم مکانیاش هستند. برای روشنشدن این مطلب، نخست، براساس مثالهای موجود در متون نوشتاری معمول در زبان فارسی، کاربردهای مفهوم مکانی این حرف اضافه و پیامدهای نقشی مرتبط با این مفهوم را در بافتهای مختلف بهدست آوردهایم؛ سپس بافتهایی را شناسایی کردهایم که در آنها، زمینۀ جداشدن پیامدهای نقشی از فضاهای سازندۀ اولیهشان، یعنی رابطۀ هندسی- فضایی بین شیء و زمینه در مفهوم مکانی این واژه فراهم میشود؛ آنگاه به جداشدن پیامدهای نقشی مربوط به مفهوم مکانی این حرف اضافه، تبدیلشدن آنها به متغیرهای مستقل و درنهایت، شکلگیری مفاهیم غیرمکانی برای حرف اضافۀ «در» پی بردهایم؛ به این ترتیب، ارتباط بین مفاهیم بهظاهر دور از هم حرف اضافۀ «در» را مشخص کرده و درنتیجه، چندمعناییبودن آن را ثابت کردهایم.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
A Survey on Emerging Non-Spatial Senses From the Spatial Sense of "Dar" Based on LCCM Theory
نویسندگان [English]
- Ali Afkhami 1
- Seyedeh Zahra Asghari 2
1 Tehran University
2 Language department, medical school, Avesina University of medical sciences, Hamadan, Iran
چکیده [English]
"Dar" is one of the Persian spatial prepositions; its core/typical sense reveals a spatial-geometric relationship between a trajectory (TR) and landmark (LM). There are some other non-spatial senses which are associated with this lexical form, too. But, how does a spatial relation give rise to non-spatial senses? The main purpose of this paper is to show that non-spatial senses of "Dar" are emerged from the usage of its spatial sense in different contexts. In fact, functional consequences of the usage of its spatial sense are the common points between spatial and non-spatial senses of "Dar". To clarify the above idea, we gathered different usage of"Dar" s spatial sense and their related functional consequences. Then, we recognized bridging contexts which lead to departure of functional consequences from their creating contexts. Finally, we explained that the departed functional consequences turn to independent parameters which contain linguistic contents of "Dar"s non-spatial senses.
کلیدواژهها [English]
- “Dar”
- polysemy
- LCCM theory