تصاویر شعری در نقد ادبی عربی و فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشگاه بین المللی امام خمینی

چکیده

تصاویر شعری، از عناصر اصلی شعر است و یکی از معیار‏های مهم نقد شعر نزد ناقدان ایرانی و عرب در همۀ دوره‏ها به‏شمار می­رود. در دورۀ معاصر، توجه به این جنبه از زیبایی­شناختی شعر از‏سوی ناقدان دو زبان مورد بحث، بیشتر شد؛ تا جایی که برخی ناقدان برجستۀ فارسی و عربی، آثاری مستقل را در این حوزه، تألیف کردند. کمال ابو‏دیب و دکتر محمد‏رضا شفیعی کدکنی، از‏جمله این ناقدان هستند که در آثار ارزندۀ خود، دیدگاه‏هایی جدید و روشن را در‏حوزۀ صور خیال، طرح کرده‏اند.

بررسی آثار ابو‏دیب دربارۀ صور خیال شعری، بیانگر نگاه کلی ناقد به این پدیدۀ زیبایی‏شناختی است و پژوهش او در‏واقع، کاوشی در ساختار زبانی اثر ادبی، به‏شمار می‏رود. این ناقد بر دیدگاه عبد‏القاهر جرجانی- که تصاویر شعری را از عناصر اصلی، بلکه زنده و پویا در خلق اثر هنری می‏داند- صحه گذاشته و تأکید کرده است. وی هماهنگی میان سطح معنایی و روان‏شناختی را از عوامل پویایی و غنای صور شعری، به‏شمار آورده و آن را از دستاورد‏های عبد‏القاهر جرجانی دانسته است و با تکیه بر دستاورد‏های جرجانی در این شکل از نقد کوشیده است تا غنای میراث ادبی خود را در این حوزه، اثبات کند.
اندیشه‏های شفیعی در کتاب صور خیال در شعر فارسی، ژرف‏اندیشی و نگاه نافذ او را به این جنبه از نقد شعر نشان می‏دهد. وی صور خیال را مجموعه‏ ای از تصور‏های بیانی و مجازی دانسته و روش او در این حوزه از نقد،بر‏عکس شیوۀ ابو‏دیب، جزئی و تفصیلی است. این ناقد همچون ابو‏دیب، روش تطبیقی را انتخاب کرده و پس‏از شرح مسائل نظری در این حوزه، آنها را با نمونه‏های شعری، تطبیق داده است.
نگاهی انتقادی همراه‏با بیان اندیشه‏های نقد جدید دربارۀ تصاویر شعری و تألیف کتاب مستقل در این حوزه، ما را بر آن داشت تا به بررسی و مقایسۀ دیدگاه­های این دو ناقد در‏حوزۀ تصاویر شعری بپردازیم

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Poetic Images in the Persian and Arabic Literary Criticism

نویسندگان [English]

  • Tayyebeh Seyfi 1
  • Narjes Ansari 2
1 Shahid Beheshti University
2 Emam KHomini University
چکیده [English]

Poetic images are primary elements in the essays Kamal Abodeib and Mohammad Reza Shafiee Kadkani and are of the most important criteria in the poetry criticism of Iranian and Arabic critics in all periods of times. This aspects of aesthetic cognition of poetry in the contemporary period was considered by the critics of the two languages and some predominant Iranian and Arabian critics wrote independently on this topic. Kamal Abodeib and Shafiee Kadkani are instances of these critics which have presented new and bright viewpoints in the field of imaginative figures in their outstanding creations. A critical view with a new critical state in the field of poetic images and compilation of independent books on this topic have obliged use to take part in a research and comparison of the various opinions of these two critics in the field of poetry images. A research in the field of imaginary figures of poems illustrates a general view of the critic to this phenomenon of aesthetic cognition and his research is a research in the oral structure of a literary essay. This critic justified the opinion of Abdolghaher Jorjani who believes poetry images are primary, dynamic and lively elements in the creation of an artistic essay. He believes that coordination between meaning level and psychological level can improve poetry figures. Shafiee’s research on imaginary figures shows that he has a profound and impressive look in this field. He knows the imaginary figures as a collection of visual images. Unlike Abodeib’s manner, his course as a critic is completely partial and elaborated. This critic like Abodeib used an adaptive method and after a discussion of some theoretic problems in this zone adapted these with poetic instances.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shafiee Kadkani
  • Kamal Abodeib
  • Persian and Arabic critique
  • poetic images