نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مهدی دستجردی کاظمی

پژوهشگاه آموزش و پرورش

چکیده

مقالۀ حاضر کوششی است برای توصیف گفتار کودکان شش‏ساله، فارسی ‏زبان و تهرانی در‏قالب نظریۀ نقش‏گرای نظام ‏‏مند هلیدی و متیسن (2004) که از‏منظر فرانقش متنی این نظریه انجام شده است. ضرورت و اهمیت چنین پژوهشی از آن جهت است که با‏وجود اهمیت مطالعۀ گونه گفتاری در بررسی‏های زبانی، پژوهش‏های توصیفی دربارۀ زبان فارسی و به ‏ویژه گونه گفتاری این زبان و در‏حوزۀ گفتار کودکان، بسیار اندک‌اند. داده‏‏‌‏های مطالعه ‏شده در این رساله، مشتمل بر بیش‏از 4200 بند خبری ساده و مرکب است. این داده‏‏‌‏های گفتاری متعلق به کودکان، از پژوهشی انجام ‏شده در سال‏های 1380 تا 1384 با‏نام بررسی واژگان پایه در کودکان ایرانی استخراج و تهیه شده و از‏طریق بیان چهارده داستان مصوّر (آزمون تولیدی) از‏سوی بیست کودک فارسی‌زبان جدیدالورود به پایۀ اول دبستان در شهر تهران (شامل ده دختر و ده پسر انتخاب‏ شده به‏ طور تصادفی) به ‏دست آمده‏ ‏اند. هر داستان با سه یا چهار تصویر رنگی و گویا نمایش داده شده است. نتایج این پژوهش نشان می‏دهد که:
الف) نود درصد از بندهای گونه گفتاری زبان فارسی در کودکان، ساده و ده درصد دیگر، مرکب‌اند؛
ب) میزان بروز آغاز‏گرهای تجربی نشان‏دار در گونه گفتاری زبان فارسی در کودکان، هجده درصد است؛
ج) حذف ضمیر فاعلی در گونه گفتاری کودکان، تمایلی غالب، بی‏نشان و حدود 55 درصد است؛
د) در گونه گفتاری کودکان، میزان کاربرد آغاز‏گرهای مرکب/ چندگانه، سی درصد است؛
ه) در توالی‏‏های آغاز‏گرهای مرکب/ چندگانه در گونه گفتاری زبان فارسی در کودکان، این سلسله مراتب مشاهده شده است: متنی- تجربی (98 درصد)< بینافردی- تجربی (5/1 درصد)< متنی- بنیافردی- تجربی (1 درصد)؛
و) آغاز‏گر متنی در 98 درصد از آغاز‏گرهای مرکب/ چندگانه به‏کار رفته است؛
ز) فراوان‏ترین آغاز‏گر متنی، کلمۀ «بعد» و گونه ‏‏هایش و پس‏از آن، کلمۀ «دیگر» و گونه‏‏ هایش بوده است؛
ح) در بندهای پیرو، آغاز‏گر متنی بیشتر «که» است و پس‏از آن، «تا» بسیار کمتر به‏ کار رفته است؛
ط) در گونه گفتاری کودکان، کاربرد آغاز‏گر بینافردی در آغاز‏گرهای مرکب/ چندگانه تنها دو درصد است.

کلیدواژه‌ها

• فرانقش متنی
• آغاز‏گر
• پایان‌بخش
• زبان گفتاری
• دانش‌‏آموزان پایۀ اول ابتدایی

عنوان مقاله [English]

A description of First Grade Primary Students’ Speech within Halliday’s Systemic Functional Grammar: Textual Metafunction

نویسنده [English]

• Mehdi Dastjerdi Kazemi

Institute of Education

چکیده [English]

This paper is an attempt to describe the speech of six year-old children within the Systemic Functional Grammar framework (Halliday & Matthiessen, 2004) based on the textual metafunction theory. This kind of study is of importance since despite the significance of studying the Persian language, specifically spoken Persian in children’s speech area, the number of such studies is limited. The data of the present research includes more than 4200 simple and compound clauses. This spoken data for children was extracted from a research conducted between 1380-1384 entitled as “The Study of Iranian children’s Core Vocabulary” and was obtained from twenty new-entrance-to-primary-school Persian children in Tehran (including randomly selected ten girls and ten boys). Every story was illustrated by three or four colored and communicative pictures. The main results of this research show that:
a) The simple clauses made 90 percent of the children’s speech, and compound clauses made only 10 percent of them.
b) The occurrence rate of marked experiential theme in the speech of children was 18 percent.
c) Subject pronoun deletion was a dominant, unmarked intent and its rate is about 55 percent.
d) In the spoken language of children, the rate of using compound/multiple themes is 30 percent.
e) The below hierarchy was observed in sequences of compound/multiple themes in spoken language of Persian children: textual-experiential (98%) > interpersonal-experiential (1/5 %) > Textual-interpersonal-experiential (0/5 %)
f) The textual themes have been used in 98% of the compound/multiple themes.
g) The most frequent textual themes were /ba’ad/ and its varieties and after that /digar/ and its varieties.
h) The most frequent textual themes in the subordinate clauses were /ke/ and after that /ta/ which was used in a lower frequency.
i) In the speech of children, the occurrence of interpersonal themes was only two percent amongst compound/multiple themes.

کلیدواژه‌ها [English]

• the textual metafunction
• theme
• rheme spoken language
• first grade students of primary school