باز‏هم «را»: این بار در محاوره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 تهران_دانشگاه الزهرا

2 دکترای تخصصی/دانشگاه الزهرا

چکیده

تاکنون، دربارۀ سازۀ «را»، پژوهش­هایی گوناگون صورت گرفته ­است. «را» به ‏عنوان یک سازه، در زبان فارسی، بسامد وقوع بالایی دارد و دربارۀ نقش­ها و جایگاه­های آن در جمله، از‏دیدگاه‏های متفاوت بحث شده است. دربارۀ این عنصر، بررسی­هایی صرفاً صوری، گفتمانی و تلفیقی (صوری- گفتمانی) صورت گرفته و نتایجی گوناگون به‏دست آمده ­است. در مقالۀ حاضر کوشیده‏ایم این سازه را در زبان فارسی امروز بررسی کنیم و بدین منظور، تنها گونۀ گفتاری (محاوره­ای) را مدّ‏نظر قرار داده‏ایم. در پژوهش‏هایی که تاکنون، دربارۀ «را» صورت گرفته است، پژوهشگران تلاش کرده‏اند این عنصر را تنها به‏ عنوان یک سازه مورد‏توجه قرار دهند؛ در‏حالی که محدود‏کردن «را» به یک نقش موجب می‏شود دیگر جنبه ­های کارکردی این عنصر، نادیده گرفته شوند؛ از این روی، در پژوهش حاضر، نقش­های متعدد این عنصر را بررسی کرده و نشان داده‏ایم «را» تنها یک سازه نیست؛ بلکه چندین سازه است که کارکردهایی متعدد دارند. یکی از دستاوردهای دیگر مقاله، این است که برخلاف نظر بسیاری از زبان­شناسان و دستورنویسان، «را» نشانۀ معرفگی نیست و در‏واقع، انطباق مفعول و یکی از نشانه ­های معرفگی در زبان فارسی که شرایط گفتمانی است، این ابهام را ایجاد کرده است. از آن سوی، یکی دیگر از نقش­های «را»- که از‏جمله دستاوردهای مقالۀ حاضر به‏ شمار می­رود- غایتمندی این تک‏واژ در زبان فارسی است.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Again' Rā': This Time Colloquial

نویسندگان [English]

  • Farideh Haghbin 1
  • Homa Asadi 2
1
2 Alzahra University, Department of Linguistics
چکیده [English]

So far various researches about "Rā" have been conducted. "Rā" as a constituent has high frequency in Persian language. Nevertheless, there are numerous analyses with different perspectives about its function and position. In this way pure formal, discourse-based and integrated (formal and discourse-based) studies leading to different conclusions have been conducted. Considering solely colloquial genre, this article attempts to analyze "Rā" in contemporary Persian language. Prior works have considered "Rā" as solely one constituent whereas restricting "Rā" to only one function would result in neglecting other functions of "Rā". Thus, in this article, various functions of "Rā" will be analyzed. It has been shown that "Rā" is not one constituent, but it is several constituents having various functions. Moreover, one of the findings of this article is that, unlike many linguists and grammarians' standpoints, "Rā" could not be considered as a definiteness marker. The reason underlying this issue is mapping of object on one of the definiteness markers, which in discourse-based condition of Persian, has generated this ambiguity. On the other hand, one of the functions of "Rā" as another finding of this article is telicity function of "Rā" morpheme in Persian language.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • telicity marker
  • object marker
  • case marker
  • definiteness

مراجع

- ابوالقاسمی، محسن (1387). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران: سمت.
- ارژنگ، غلام‏رضا (1374). دستور زبان فارسی. تهران: نشر قطره.
- ارژنگ، غلام‏رضا و علی‏اشرف صادقی (1365). دستور زبان فارسی. تهران: وزارت آموزش و پرورش.
- حاجتی، عبدالخلیل (1358). «فعل لازم و "را" در زبان فارسی امروز». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تربیت معلم. ش. 5. صص. 185تا 221.
- دبیر‏مقدم، محمد (1369). «پیرامون "را" در زبان فارسی». مجلۀ زبان­شناسی. س. 7. ش. 1. صص. 2 تا61.
- ----------- (1383). «زبان فارسی و نظریه­های زبانی: در‏جستجوی چارچوبی برای تدوین دستور جامع زبان فارسی». دستور.ج. 1. ش. 1. صص. 93 تا 129.
- راسخ­مهند، محمد (1384). «جایگاه مفعول مستقیم در فارسی». نامۀ فرهنگستان. صص. 56 تا 66.
- شقاقی، ویدا (1374). «واژه­بست چیست؟ آیا در زبان فارسی، چنین کاربردی وجود دارد؟». مجموعه‏مقاله­های سومین کنفرانس زبان­شناسی. تهران: دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان­های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی. صص. 141 تا 157.
- صادقی، علی‏اشرف (1349). «"را" در زبان فارسی امروز». نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تبریز. ش. 93. ص. 9 تا 22.
- کریمی، سیمین (1370). «نقدی بر مقالۀ "پیرامون را در زبان فارسی". مجلۀ زبان­شناسی.س. 8. ش.1 و 2. ص. 23 تا 41.
- ماهوتیان، شهرزاد (1387). دستور زبان فارسی از‏دیدگاه رده­ شناختی. ترجمۀ سید مهدی سمایی. تهران: نشر مرکز.
- مشکوه‏الدینی، مهدی (1384). دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی. تهران: سمت.
- معین، محمد (1341). اسم ‏جنس معرفه، نکره. تهران: امیرکبیر.
- مهاجر، مهران و محمد نبوی (1376). به­ سوی زبان­شناسی شعر: ره­یافتی نقش­گرا. تهران: نشر مرکز.
- نجفی، ابوالحسن (1366). «"را" پس‏از فعل». نشر دانش. س. 7. ش. 6.
 
- Karimi, Simin (2003). "Object Positions, Specificity and Scrambling". In: S. Karimi (ed). Word Order and Scrambling. PP. 91-124. Blackwell Publishing.        
- Lambrecht, K. (1994). Information Structure and Sentence Form. Cambridge: Cambridge University Press.       
- Lambton, Ann, K. S. (1984). Persian Grammar. Cambridge: Cambridge University Press.
- Mace, John (2003). Persian Grammar. Great Britain: Routledge Curzon.
- Nikolaeva, I. (2001). "Secondary Topic as a Relation in Information Structure". In: Linguistics. 39-1,1-49.
- Shokouhi. H. and P. Kipka (2003). "A Discourse Study of Persian Rā". In: Lingua. N.113. PP. 953-966.
- Sornicola, R. (1994). "Topic, Focus and Word Order". In: The Encyclopedia of Language and Linguistics“. R. E. Asher and J. M. Y. Sympson (eds.). Vol. 9. PP. 4633-4640.
- Windfuhr, Gernolt. L. (1979). Persian Grammar: History and State of it’s Study. Germany: Mouton.
زبان پژوهی
دوره 5، شماره 901
اسفند 1392
صفحه 61-86

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار