رویکرد نظریۀ بهینگی به «دوگان‌سازی ناقص پیشوندی» در زبان فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبانشناسی همگانی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات قم

2 استادیار زبان شناسی دانشگاه حضرت معصومه(س) قم

3 استاد مدعو دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

«دوگان‌سازی» یکی از فرایندهای زایا در حوزۀ صرف است که در زبان فارسی مشتمل بر دوگونة کامل و ناقص است. در گونة ناقص آن، ‌که به دو دستة پیشوندی و پسوندی قابل‌ دسته‌بندی است، بخش «وند» نه ‌تنها هویت مستقل آوایی ندارد، بلکه فاقد معناست. همچنین وند مفاهیمی مانند شدت، تأکید و یا مقوله‌سازی را به معنای پایه می­افزاید. از آن‌ جائی‌که این وند، تکرار بخشی از پایه است، آن را «وند مکرر» می­نامند. هدف مقالة حاضر، نیز بررسی «دوگان سازی ناقص پیشوندی» در چارچوب گونۀ معیار نظریه بهینگی مشهور به «نظریۀ تناظر» است. پرسش اصلی پژوهش آن است که آیا می‌توان در چارچوب نظریۀ موردِ اشاره دوگان‌های ناقص پیشوندی در زبان فارسی را تبیین کرد یا خیر؟ برای پاسخ­گویی، ابتدا با بهره‌گیری از روش کتابخانه‌ای و استفاده از منبع‌هایی مانند فرهنگ فشرده سخن (Anvari, 2003) و پژوهش‌های مرتبط، 71 نمونه از دوگان‌های اشاره‌شده گرد‌آوری گردید. سپس، با توجه به تعریف‌ها و بررسی‌های انجام‌گرفته در این حوزه، داده‌ها به سه گروه تقسیم شدند. در ادامه، با معرفی چارچوب نظری، به وسیلة ارائۀ تابلوهای بهینگی در مورد نمونه‌هایی از هر گروه صورت تحلیل شدند. در پایان، یافته‌ها نشان‌دهندة آن بود که هر یک از نمونه‌ها در قالب اولویت‌بندی مشخصی از محدودیت‌ها قابل توصیف است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Optimality Theory Approach to"Partial Prefixed Reduplication" in Persian

نویسندگان [English]

  • Leila Rahmati Nejad 1
  • Faezeh Arkan 2
  • Tahminieh Heidarpour Bidgoli 3
1 PhD student of General Linguistics,Science and Research branch,Islamic Azad University,Qom.
2 Assistant Professor of Linguistics, Hazrat-e Masoumeh University, Qom
3 visiting professor of Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

Each language uses different ways to create a new word. One of the ways is “Reduplication process”. It is a productive process in morphology. In this process, it is possible to repeat the whole or partial word (or base) and produce a new word with a different meaning. According to this method, the new part is added to the base which has the main role to determine its form and to repeat the whole or partial base in the left, right, and sometimes middle positions of the base. Also, this process can be divided into “Full/Total” and “Partial” reduplication in Persian. In partial reduplication, a part of the base not only does not possess phonological identity, but it also carries no meaning. It only adds concepts such as intensity, emphasis and categorization to the base meaning which is called “Reduplicant”. The partial reduplication per se is divided into “Prefixed and Suffixed reduplication”. With respect to the new definitions and studies in this field, “partial prefixed reduplication” is classified into three groups in Persian:

In the first type, the last phoneme of the base is deleted and the modified form precedes the base, like: (nâ nâz) ,ناناز (gol goli) ,گل گلی (dæ dær) ددر
In the second type, the base first consonant is reduplicated with the fixed half-syllable before the base, such as: (cæt-o coloft)، کت‌ وکلفت (pæt-o pæhn)، پت و پهن (Ɂâl-o Ɂâdʒil) آل ‌وآجیل
In the third type, the base first consonant is reduplicated with a fixed part (together with a section which is constantly fixed, for example:(veleng-o vâz/bâz) ,ولنگ و واز/باز (∫ælæm ∫urvâ/∫urbâ),شلم شوروا/شوربا (zælæm zimbo) زلم زیمبو

After introducing different kinds of reduplication process in Persian, this article studied the partial prefixed reduplication based on the standard version of “Optimality Theory” that is called “Correspondence Theory”. In fact, it aims at investigating this process towards incorporating Persian to the new theory in “Generative Grammar”. So, the main question targeted by the study is:
-   Can we describe the “Partial prefixed reduplication process” in Persian based on “Correspondence Theory” (the standard version of Optimality Theory)?
To answer this question, first, we should be familiar with Optimality and Correspondence Theories. Optimality Theory which was first established through introducing “over application” by Wilbur (1973) in his studies, was later noticed by researchers through publishing Prince and Smolensky’s (1993, 2004) and McCarthy and Prince’s (1993) articles. McCarthy and Prince (1993a, 2001) investigated prosodic morphology within the framework of Optimality Theory and offered significant issues on morphology, tone, and especially reduplication process. In this theory, all of the fields (including phonology, syntax and morphology) are considered “constraint-based”. These constraints are universal and are common among languages, and various ranking among these constraints in diverse languages on the one hand and their violation on the other hand justify the difference and diversity among those languages. Therefore, each language can violate each constraint; but the ranking of constraints in each language determines which constraints in that language are non-violable and which are violable (Dabir-Moghadam, 2012, pp. 649-656). Also, we have two kinds of constraints in this theory: “Faithfulness constraints” and “Markedness constraints”. In fact, the competition between these two constraints determines the “optimal option”. Markedness constraints cause a kind of change in structures, whereas faithfulness constraints basically prevent numerous changes, such as deletion, insertion or changes in the features of segments. However, the part related to reduplication in morphology is the standard version of this theory termed “Correspondence theory” wherein faithfulness constraints are introduced as correspondence (Kager, 1999, p. 194). In this type of Optimality Theory which was first introduced by McCarthy and Prince (1995, p. 25), the “default” and “total” models are presented. This study has selected the default model to investigate partial prefixed reduplication in Persian. Correspondence Theory claims that the reduplication patterns are formed through the interaction of three constraints:

“Markedness constraints or well-formedness” that code markedness constraints;
“Faithfulness constraints” that guarantee the identity of deep structure and surface structure;
“Identity constraints” (B-R) that guarantee the similarities of the reduplicant and the base.

In fact, this theory, with a different ranking of these three types of constraints, tries to explain the differences and similarities between typology present in the reduplication pattern of the world languages and also tries to explain specific patterns in languages (Kager, 1999, p. 200).
        Then, for analyzing the data, we gathered several samples of partial prefixed reduplication in Persian through making use of library method and the use of “Sokhan Dictionary” as well as related sources and divided them into three groups. Based on this classification, the authors derived some samples of the aforementioned reduplications and investigated the words in the form of “optimality tableau” with respect to the ranking of constraints (correspondence and markedness).
        Finally, based on the analyses obtained, a specific ranking was gained for each type of partial prefixed reduplication. Therefore, it can be said that the Optimality Theory is useful in justifying one of the diverse types of lexicalization processes, namely partial prefixed reduplication in Persian and universality of this theory. Also, the constraints governing this theory are approved once again.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Partial prefixed reduplication
  • Optimality theory
  • Correspondence theory
  • Constraint
  • Tableau
احمدی گیوی، حسن و حسن انوری (1386). دستور زبان فارسی. چ 3. تهران: انتشارات فاطمی.
امینی، رضا (1392). «دوگان سازی در زبان ترکی». جستارهای زبانی. دوره 5. شمارة 3. صص54-27.
انوری، حسن (1382). فرهنگ فشرده سخن (1) و (2). تهران: انتشارات سخن.
بی جن‌خان، محمود (1394). واج‌شناسی نظریه بهینگی. تهران: انتشارات سمت.
حیدرپور بیگدلی، تهمینه (1390). فرآیند تکرار در زبان فارسی از دیدگاه نظریۀ بهینگی. رسالة دکتری. دانشگاه علامه طباطبایی.
خان جان، علیرضا و بتول علی نژاد (1389). «تحلیلی بر مضاعف سازی کامل در زبان فارسی برمبنای نظریة دوگان‌سازی ساخت‌واژی». فصلنامه زبان و زبا‌‌ن‌شناسی. دوره 6. شماره 11. صص113-138.
دبیر مقدم، محمد (1391). زبانشناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. تهران: انتشارات سمت.
دبیر مقدم، محمد و سیما ملکی (1397). «بررسی ویژگی‌های سبکی تکرار کامل در رمان سووشون و بوف کور». زبان پژوهی. دوره 10. شمارة 26. صص 85-105.
راسخ مهند، محمد (1388). «بررسی معنایی تکرار در زبان فارسی». زبان‌شناسی. شماره 44. ص 65-74.
سلندری رابری، مرادعلی و همکاران (1395). «تکرار به‌مثابه دوگان سازی صرفی: شواهدی از زبان فارسی». جستارهای زبانی. دوره 7. شماره 5. صص 118-91.
شریعت، محمدجواد (1366). دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات اساطیر.
شقاقی، ویدا (1379). «فرآیند تکرار در زبان فارسی». مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبا‌ن‌شناسی نظری و کاربردی. ج 1. به کوشش سید علی میرعمادی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. صص 519-534.
شقاقی، ویدا (1392). مبانی صرف. تهران: انتشارات سمت.
شقاقی، ویدا و تهمینه حیدر پور بیگدلی (1390). «رویکرد نظریة بهینگی به فرایند تکرار با نگاهی بر واژه‌های مکرر فارسی». پژوهش‌های زبان‌شناسی. دوره 3. شماره 4. صص 66-45.
صادقی، علی‌اشرف (1358). دستور برای سال چهارم فرهنگ و ادب. تهران: انتشارات سازمان کتاب‌های درسی ایران.
صادقی، علی‌اشرف (1372 - 1370). شیوه‌ها و امکانات واژه‌سازی در زبان فارسی. تهران: انتشارات نشر دانش.
عباسیان، سارا (1390). بررسی فرآیند تکرار در زبان فارسی در چارچوب نظریه‌ی بهینگی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان.
فرشید ورد، خسرو (1380). گفتارهایی درباره‌ی دستور زبان. تهران: انتشارات امیرکبیر.
قریب، عبدالعظیم، جلال همایی، رشید یاسمی، محمد تقی بهار و بدیع الزمان فروزانفر (1365). دستور زبان فارسی. تهران: انتشارات اشرفی.
کشانی، خسرو (1371). اشتقاق پسوندی در زبان فارسی امروز. تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
کلباسی، ایران (1371). ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گلفام، ارسلان و غلامرضا محیی الدین قمشه‌ای (1391). «تصویر گونگی دو ساخت‌ها در زبان فارسی: طبقه‌بندی معنایی». مجله‌ی جستارهای زبانی. دورة 3. شمارة 1. صص 172-153.
محمودی بختیاری، بهروز و زهره ذوالفقاری کندری (1393). «دوگان‌سازی کامل در زبان فارسی: یک بررسی پیکره بنیاد». پژوهشگاه علوم فناوری اطلاعات ایران. جلد 31. شماره 1. صص 161 -147.
محمودی بختیاری، بهروز و فرزانه تاج‌آبادی (1391). «مقولة اتباع در لغت‌نامه‌ی دهخدا-یک بررسی مجدد».  پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. دوره 3. شماره 3. صص 192-175.
مشکور، محمدجواد (1349). دستورنامه در صرف و نحو زبان پارسی. تهران: انتشارات شرق.
مشیری، مهشید (1379). فرهنگ اتباع. تهران: آگاهان ایده.
مقربی، مصطفی (1372). ترکیب در زبان فارسی. مشهد: انتشارات توس.
نوبهار، مهرانگیز (1372). دستور کاربردی زبان فارسی. تهران: انتشارات رهنما.
واحدی لنگرودی، محمدمهدی و فاطمه یوسفی راد (1383). «بررسی فرآیند تکرار ناقص در زبان فارسی بر اساس ساخت‌واژة نوایی». مجموعه مقالات ششمین کنفرانس زبا‌ن‌شناسی. به کوشش ابراهیم کاظمی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. صص 403-420.
 
Abbasian, S. (2011). The study of the Reduplication process in Persian based on Optimality Theory (Master’s thesis).Islamic Azad University, Takestan Branch. Qazvin, Iran [In Persian].
Ahmadi Givi, H., Anvari, H. (2007). Persian Grammar (3nd ed.). Tehran: Fatemi publications [In Persian].
Amini, R. (2013). Reduplication in Turkish language. Journal of Language Related Research, 5(3), 27-54 [In Persian].
Anderson, S. R. (1991). A morphous morphology. Cambridge: Cambridge University Press.
Anvari, H. (2003). Sokhan comprehensive dictionary (vols. 1 & 2). Tehran. Sokhan [In Persian].
Aronoff, M. (1976). Linguistics: word formation in generative grammar. Cambridge: The MIT Press.
Bijankhan, M. (2015). Phonology: optimality theory. Tehran: SAMT [In Persian].
Dabir-Moghadam, M. (2012). Theoretical linguistics. emergence and development of generative grammar. Tehran: SAMT [In Persian].
Dabir-Moghaddam M. & Maleki, S. (2018). Stylistic characteristics of total reduplication in Suvašun and buf-e kur. Zabanpazhuhi, 10(26), 85-105 [In Persian].
Farshidvard, Kh. (2001). About grammar. Tehran: Amirkabir [In Persian].
Ghaniabadi, S. (2005). M & P-echo reduplication in colloquial Persian: an OT analysis. Presented at The Proceedings of the First International Conference on Aspects of Iranian Linguistic. June. 17–19, 2005, Leipzing, Germany.
Ghaniabadi, S., Ghomeshi, J., & Sadat-Tehrani, N. (2006). Reduplication in Persian: a morphological doubling approach. In C. Gurski & M. Radisic (Eds.), The Proceedings of the 2006 annual conference of the Canadian Linguistic Association (pp. 1-15). Torento: University of Torento.
Gharib, A., Homa’ei, J., Yasemi, R., Bahar, M., & Forouzanfar, B. (1986). Persian Grammar. Tehran: Ashrafi Publications [In Persian].
Golfam, A., & Mohyodin Qomshei, Gh. (2012). The iconicity of reduplicative constructions in Persian: semantic types. Journal of Language Related Research, 3(1), 153-172 [In Persian].
Heidarpour Bidgoli, T. (2011). Reduplication in Persian: an optimality theoretic approach (PhD Dissertation). Allameh Tabataba’i University. Tehran, Iran [In Persian].
Inkeles, S., & Zoll, C. (2005). Reduplication: doubling in morphology. Combridge: Cambridge University Press.
Kager, R. (1999). Optimality theory. Cambridge: Cambridge University Press.
Kajitani, M. (2005). Semantic properties of reduplication among the world’s languages. LSO working papers in linguistics: proceedings of WIGL, 93-106.
Kalbassi, I. (1992). The derivational structure of word in modern Persian. Tehran: Institute for humanities and Cultural Studies publications [In Persian].
Keshani, Kh. (1992). Suffix derivation in today’s Persian language. Tehran: Tehran University Publications [In Persian].
Khanjan, A., & Alinezhad, B. (2010). A morphological doubling approach to full reduplication in Persian. Journal of language and linguistics, 6(11), 113-138 [In Persian].
Kirchner, J. S. (2010). Minimal Reduplication (PhD Dissertation). University of California, California, USA.
Mahmoudi Bakhtiari, B. & Zolfaghar kondori, Z. (2014). Full reduplication in Persian: a corpus-based study. Iranian Journal of Information Processing and management, 31(1), 147-161 [In Persian].
Mahmoudi Bakhtiari, B., & Tajabadi, F. (2012). Echo reduplication in Dehkhoda dictionary: a new study. Journal of Language Related Research, 3(3), 175-192 [In Persian].
Marantz, A. (1982). Re Reduplication. United States: Linguistic Inquiry.
Mashkour, M. J. (1970). Morphology and syntax in Persian. Tehran: Shargh Publications [In Persian].
McCarthy, J. (1995). Faithfulness and reduplication identity. In J. Beckman, L. W. Dickey and S. Urbanczyk (Eds.), Papers in Optimality theory (pp. 249-384). University of Massachusetts Occasional papers.
McCarthy, J. (2001[1993a]). Prosodic morphology I: constraint interaction and satisfaction. Retrieved from <http://roa.rutgers.edu /files/482-1201.>
McCarthy, J. (2004[1994a]). The emergence of the unmarked: optimality theory in prosodic morphology. In J. McCarthy (Ed.), Optimality Theory in Phonology (pp. 483-494). Oxford: Blackwell. Retrieved from <http://roa.rutgers.edu /files/130-549.>
McCarthy, J., & Prince, A. (1986). Prosodic morphology. Retrieved from <http://ruccs.rutgers.edu /pub/papers/pm86all.pdf.>
Mogharrabi, M. (1993). Compounding in Persian. Mashhad: Tous [In Persian].
Moravcsik, E. A. (1978). Reduplicative constructions. In J. H. Greenberg, (Ed.), Universals of Human Language: Word Structure (Vol. 3., pp. 297-334). California: Stanford University Press.
Moshiri, M. (2000). Dictionary of reduplication. Tehran: Agahan Publications [In Persian].
Nobahar, M. (1993). Grammar in Persian. Tehran. Rahnama Publications [In Persian].
Prince, A., & Smolensky, P. (1993/2004). Optimality theory: constraint interaction in generative grammar. Oxford: Blackwell.
Rasekh Mahand, M. (2009). The semantic analysis of reduplication in Persian. Journal of Linguistics, 44, 65-74.
Regier, T. (1998). Reduplication and the arbritrariness of the sign. In M. Gernsbacher and S. Derry (Eds.). The 20th Annual Conference of the Cognitive Science Society (pp. 887-892). Lawrence Erlbaum Associates. Marhway. NJ.
Russell, K. (1997). Optimality theory and morphology. InD. Archangeli & D. T. Langerdoen (Eds.), Optimality Theory: An Overview (pp. 102-133). Oxford: Blackwell.
Sadat-Tehrani, N. (2003). The ‘Indifference-ke construction’ in modern conversational Persian. Linguistica Atlantica, 24, 43-70 [In Persian].
Sadeghi, A.  (1991-1993). Methods and Facilities for Word formation in Persian. Tehran. Nashr-e Danesh [In Persian].
Sadeghi, A. (1979). Grammar for the fourth year of culture and literature. Tehran. SAMT [In Persian].
Salandari Rabori, M. A., Rafiei, A., & Alinezhad, B. (2016). Reduplication as morphological doubling: Persian evidence. Journal of Language Related Research, 7(5), 91-118 [In Persian].
Shaghaghi, V. (2000). Reduplication process in Persian. In A. Mir Emadi (Ed.), The 3rd conference of theoretical and applied linguistics (vol. 1., pp. 519-534). Tehran, Allameh Tabataba’i University [In Persian].
Shaghaghi, V. (2013). An introduction to morphology. Tehran. SAMT [In Persian].
Shaghaghi, V., & Heidarpour Bidgoli, T. (2011). The approach of optimality theory to reduplication in Persian. Journal of Researches in linguistics, 3(4), 45-66 [In Persian].
Shariat, M. J. (1987). Persian grammar. Tehran. Asatir publications [In Persian].
Spencer, A. (1991). Morphological theory: an introduction to word structure in generative grammar. Oxford: Blackwell.
Stolz, T. (2008). Total Reduplication and Grammaticalisation. University of Leuven, 16-19 July 2008, Retrieved from <http://wwwling.arts.kuleuven.be/nrg4/.>
Trask, R. L. (1997). A Student’s dictionary of language and linguistics. London: Arnold, a member of the Hodder Headline Group.
Vahedi Langeroudi, M. M., & Yousefi Rad, F. (2004). The analysis of partial reduplication process in Persian based on prosodic morphology. In I. Kazemi (Ed.), The 6nd Conference of Linguistics (pp. 403-420). Tehran: Allameh Tabataba’i University [In Persian]. 
Wilbur, R. (1973). The phonology of reduplication. Bloomington: Indiana University Linguistics Club.