بررسی مقایسه‌ای برگردان استعاره‌هایی از سوره بقره به زبان فرانسوی از منظر راهبردهای نیومارک: مطالعه موردی ترجمه‌های رژیس بلاشر و ژاک برک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای تخصصی زبان وادبیات فرانسه، استادیار گروه زبان فرانسه، هیئت علمی دانشگاه تهران

2 دکترای تخصصی علوم قرآن و حدیث، استادیار گروه معارف، هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

چکیده

با توجه به چالش‌ برانگیز بودنِ مسئلة استعاره، تا کنون نظریه‌های گوناگونی در پیوند با ترجمه‌پذیری، ترجمه‌ناپذیری و شیوه‌های گوناگون ترجمۀ استعاره به ویژه در ارتباط با آیه‌های قرآنی ارائه شده‌است. مقالة حاضر بر آن است تا نخست، به مرور مفهوم استعاره پرداخته و نظریه‌های پیتر نیومارک (Newmark, 1988) در پیوند با تکنیک‌های برگردان استعاره را معرفی کند. سپس، این پژوهش می‌کوشد تا مقایسه‌ای تحلیلی میان چگونگی عملکرد دو مترجم مشهور فرانسوی قرآن کریم در قرن بیستم- رژیس بلاشر (Blachère, 1950) و ژاک برک (Berque, 1990)- در محدودۀ آیه‌های برگزیدة سورۀ بقره ارائه دهد. بررسی موردی آیه‌های برگزیده‌شده نشان می‌دهد که دو مترجم با وجود قرار گرفتن در چارچوب‌های زمانی-مکانی یکسان و دارا بودن دورنمایِ اعتقادی و پیش‌فرض‌های ایدئولوژیک نزدیک به هم، از شیوه‌های گوناگون و متفاوتی در برگردان استعاره‌ها بهره گرفته‌اند. این تفاوتِ سبک، از سویی ریشه در اختلاف در برداشت و درک دو مترجم از مفهوم آیه‌ها داشته‌است و از سوی دیگر نشان‌دهندة تفاوت سلیقه‌های ساختاری آن‌ها و میزان وفاداری مترجم‌ها به متن اصلی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study of some mtaphors translations of Surah Baqarh in French translations from the perspective of Newmark (Case study: Regis Blachere and Jacques Berque’s translations)

نویسندگان [English]

  • Zeinab Rezvantalab 1
  • Ehsan Dabbagh 2
1 PhD, French Language and Literature, Assistant Professor in Department of French language and literature, Faculty member of University of Tehran, Tehran, Iran
2 PhD, Quran and Hadith Sciences, Assistant Professor in Department of Theology, Faculty member of Islamic Azad University of Tehran (Central branch), Tehran, Iran;
چکیده [English]

Today more than ever, in the new era of communication, the role of translation in conveying concepts and creating understanding between cultures and civilizations is evident.  One of the issues that has always been discussed in translation studies is the translatability or untranslatability of metaphors. Therefore, theorists in the field of translation have  proposed different methods and approaches for translating metaphors so far. Some experts, such as Menachem Dagut and Eugene Nida, believe that metaphors cannot be transferred from one language to another (Jamet, 2003, p.130). In contrast, other translation researchers, such as Raymond van den Broeck and Peter Newmark, have ascertained this possible and have defined solutions for it (Ibid).
Considering the significance of sacred texts, the literary arrangement is doubly important, and the need for precision in this regard can be felt more. The Holy Quran, the heavenly book and the miracle of the last prophet of God, in many parts of its verses, shows the unique effects of using different types of metaphors. In this article, we try to provide an analytical comparison between the performance of two famous French translators of the Holy Quran in the twentieth century, Regis Blachère and Jacques Berque, within the scope of selected verses from Surah Baqarah.
The choice of these translations is due to Blachère and Berque's sufficient mastery of the Arabic language and their familiarity with Islamic culture and customs. This has led the two translators, unlike others, to translate the Quran directly from Arabic into French, and to use their meta-linguistic knowledge to understand the concept of metaphors. Regis Blachère’s and Jacques Berque’s translations of the Holy Quran, were respectively published in 1950 and 1990, by Maisonneuve & Larose and Sindbad Publications, and have been revised and reprinted several times up to now. For this study, we have chosen Surah Baqarah as a statistical population, and we  focused, in particular, on verses from this surah that are adorned with metaphorical arrays. Surah Baqarah, which is the longest surah and is called the peak of the Quran, is conceptually highly diverse, and addresses several religious, social, jurisprudential, and political issues. It also has a special richness in terms of structure and contains various forms of metaphor. Certainly, examining all the verses containing the metaphor of Surah Baqarah does not fit within the framework of one article. Therefore, after careful examination of  all the verses, the authors have provided a detailed analysis of thirteen samples in this study. Of course, the number of verses that have been referred to or compared in these thirteen verses is more than twenty-five. In this report, which summarizes the results of more detailed studies, we have made attempts to select verses that are varied in content and form, to cover and reflect the totality of metaphors and subjects proposed by this surah. The method used in this study was descriptive-analytical based on library tools and within the framework of Peter Newmark's (1988)theories.
The results of this study show that despite the fact thatthe two translators held similar temporal-spatial horizons, they have adopted different methods for translating Quranic metaphors from Arabic to French. They have used one of the conventional strategies for each metaphor, depending on the context of the verse, the type of metaphor, and the implicit concepts in it. The seven techniques suggested by Peter Newmark (1988) cover all the strategies used by Blachère and Berque. Actually, in translating the metaphors of surah Baqarah, Blachère followed the first, second, fourth, and sixth strategies of Newmark, and Berque used the first, fourth, fifth, and sixth strategies. Perhaps the main reason for this difference in the choice of technique is the difference in the translators’ interpretation of the verses. In fact, most verses with metaphors contain words that have multiple primary and secondary meanings. In other words, the semantic scope of these words is wide. Therefore, each translator can deduce one of the possible meanings. Accordingly, his interpretation and therefore his translation of the verse is based on its intended meaning. In some cases, translators have turned to French equivalent words, which also have this multifaceted capability. Hence, the ambiguous state of metaphor is perfectly preserved. This seems to be the best way to translate metaphors. However, it can only be used if there is an equation with these features and specifications in the target language. In other cases, replacing the original metaphor with another metaphor that contains the same semantic and conceptual equivalent in the target language can also be useful. However, considering the concern about loyalty to the source text and the need to observe the requirements of the divine word, and noting the cultural differences between the society in which the Quran was revealed and the target community in the French translation, perhaps it would be better to use this strategy in translating literary texts than sacred texts. Overall, Regis Blachère seems to have been more successful in simultaneous transmittal of the structure and meaning of metaphors, while Berque has sometimes abandoned the metaphorical form and has contented himself with conveying the concept. This study also confirms the views of translators, such as Newmark and Broeck. It also shows that the sacred texts and even the literary arrays used in them are fully translatable and transferable to foreign cultures and languages. However, this indeed depends on the translator’s choice regarding the appropriate solution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Translation
  • Metaphor
  • Quran
  • Surah Baqarah
  • French language
  • Berque
  • Blachère
ابن عاشور، محمد طاهر (1420). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
ابن منظور، محمد بن مکرم بن علی (1414). لسان‌ العرب. بیروت: دارصادر.
اسلامی مهرجردی محمدرضا و علیرضا باقر (1396). «مقایسۀ ترجمه استعاره‌های قرآنی در ترجمۀ میبدی و فولادوند». ادب‌عربی. دوره 9. شماره 2. صص 198-179.
اسماعیلی، نسرین، حمدرضا فارسیان و حمیدرضا شعیری (1396). «بررسی نشانه-معناشناختی واژگان ذکر و خیر در قرآن و معادل‌های آن‌ها در هفت ترجمه فرانسوی قرآن کریم». مطالعات زبان و ترجمه. شماره 1. صص 130-107.
اسودی، علی و خدیجه احمدی بیغش (1398). «ارزیابی حسن تعابیر قرآنی در برخی از ترجمه‌های فارسی بر اساس مدل کارمن گارسس». زبان‌پژوهی. سال 12. شمارة 34. صص 27-46.
امانی، رضا و یسرا شادمانی (1391). «چگونگی معادل‌یابی استعاره‌های قرآنی در فرآیند ترجمه». مطالعات قرآن و حدیث. سال 5. دوره 2. صص 168-139.
ثقفى تهرانى، محمد (1398). روان جاوید در تفسیر قرآن مجید. تهران: برهان.
جعفری، یعقوب (1382). «استعاره در قرآن و دشواری ترجمه آن». ترجمان وحی. سال 7. شماره 2. صص 51-39.
جلال‌وند، اصغر، حسین تک بار فیروزجایی و مهدی ناصری (1396 ش). «تبیین سبک‌های گوناگون ترجمه استعاره‌های قرآنی». مطالعات سبک شناسی قرآن. سال 1. شماره 1. صص 54-37.
جوادی آملی، عبدالله (1378 - 1387). تفسیر تسنیم. ج 2 -12. قم: مرکز نشر اسراء.
شمیسا، سیروس (1374). بیان و معانی. تهران: فردوس.
طبری، محمد بن جریر (1412). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
العبد، عبدالحکیم (1388). «کج فهمی‌های مستشرقان در ترجمه قرآن کریم». ترجمه یعقوب جعفری. ترجمان وحی. سال 13. شماره 1. صص 94-85.
عبدالولی، محمد (1389). «کژتابی های ترجمه قرآن به زبان انگلیسی». ترجمه ابوالفضل حری. پژوهش های قرآنی. سال 16. شماره 63. صص 380-364.
فارسیان، محمدرضا و نسرین اسماعیلی (1397). «واکاوی تکرار بسم الله الرحمن الرحیم در قرآن کریم و ارزیابی برگردان فرانسوی آن». مطالعات زبان و ترجمه. سال 51. شمارة 1. صص 64-47.
فخر‌رازی، محمد بن عمر (1420). مفاتیح الغیب. چ 3. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
قاضی زاده، خلیل و فاطمه حیدری (1392). «تحلیل گفتمان سه ترجمۀ انگلیسی قرآن». مطالعات زبان و ترجمه. سال 46. شمارة 1. صص 132-117.
مبارکی، محسن و هادی بقایی (1393). «بررسی دو ترجمه آربری و یوسف علی از قرآن کریم بر اساس نظریه تعادل واژگانی بیکر». تحقیقات علوم قرآن وحدیث. سال 11. شماره 2. صص 157-137.
مجد، امید و فاطمه ابوحمزه (1395). «سنجش دقت در ترجمه معانی ضمنی و کنایی استعارات و کنایات سوره های هود، یوسف و انبیاء». مطالعات قرآنی. سال 7. شماره 25. صص 183-169.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مکارم شیرازی، ناصر (1384). پیام قرآن. چ 8. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
موسوى، محمد باقر (1374). ترجمه تفسیر المیزان. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه، دفتر انتشارات اسلامى.
هاشمی، سید احمد (1376). جواهر البلاغه. چ 7. قم: بوستان کتاب.
References
Abdulwali, M. (2010). The distortions of the translation of the Qur'an into English. (A. Horri, Trans.) Quranic Researches, 16 (63), 364-380 [In Persian].
Al-Abd, A. H. (2009). Orientalists' misunderstandings in translating the Holy Quran. (Y. Ja’fari, Trans.), Translation of Revelation, 13, 1, 85-94 [In Persian].
Amani, R., & Shadmani, Y. (2012). How to equate Quranic metaphors in the translation process. Studies of Quran and Hadith, 5 (2), 139-168 [In Persian].
Aswadi, A., & Ahmadi bigash, Kh. (2020). Evaluation of good Quranic verses in some Persian translations based on Carmen Grosss model. Language Research, 12 (34), 27-46 [In Persian].
Berque, J. (1990). Le Coran. Essai de traduction de l'arabe annoté et suivi d'une étude exégétique. Paris: Sindbad.
Blachère, R. (1950). Le Coran. Traduction selon un essai de reclassement des sourates. Paris : Maisonneuve & Larose.
Dumarsais, C. Ch. (1818). Les Tropes de Dumarsais. Paris: Belin-Le-Prieur.
Eslami, M. R., & Mehrjerdi, A. B. (2017). Comparison of translations of the metaphors of the Holy Quran in the translation of Meybodi and Fuladvand. Arabic Literature, 9 (2), 179-198 [In Persian].
Esmaili, N., Farsian, M. R., & Shairi, H. R. (2017). The semio-semantic study of the words "Zikr" and "Khayr" in the Qur'an and their equivalents in seven French translations of the Holy Qur'an. Language and Translation Studies, 1, 107-130 [In Persian].
Fakhr Razi, M. U. (1999). Keys to the unseen world. Beirut: Dar Ehya-e al-Turath-e al-Arabi [In Arabic].
Farsian, M. R., & Esmaili, N. (2018). An analysis of the repetition of Bismillah al-Rahman al-Rahim in the Holy Qur'an and an assessment of its French translation. Language and Translation Studies, 51 (1), 47-64 [In Persian].
Ghazizadeh, Kh., & Heydari, F. (2015). Discourse analysis of three English translations of the Qur'an. Language and Translation Studies, 46 (1), 117-132 [In Persian].
Gloton, M. (2002). Une approche du coran par la grammaire et le lexique. Beirut: Albouraq [In Arabic].
Hashemi, S. A. (1997). Jawahar al-Balaghah. Qom: Boustane Ketab [In Persian].
Ibn Ashur, M. T. (1999). Tafsir al-tahrir wa al-tanwir. Beirut: Muassasah al-Tarikh [In Arabic].
Ibn Manzur, M. M. A. (1993). The Arabic language. Beirut: Dar Sader [In Arabic].
Ja’afari, Y. (2003). Metaphor in the Qur'an and the difficulty of translating it. Translation of Revelation, 7 (2), 39-51 [In Persian].
Jalalvand, A., Takbar Firozjaee, H., & Naseri, M. (2017). Explain the different styles of translating Qur'anic metaphors. Quranic Stylistic Studies, 1 (1), 37-54 [In Persian].
Jamet, D. (2003). Traduire la métaphore: Ebauche de méthode. In M. Ballard., & A. El Kaladia (Eds.), Traductologie, Linguistique et traduction -Actes du colloque international de traductologie (pp. 127-143). Arras: Artois PressesUniversité.
Javadi A., A. (1999-2008). Tasnsim interpretation. Vol 2-12. Qom: Asra Edition Center [In Persian].
Larzul, S. (2009). Les premières traductions françaises du Coran, (XVIIe-XIXe siècles). Archives de Sciences Sociales des Religions, 147, 147-165.
Laoust, H. (1977). Notice sur la vie et les travaux de M. Régis Blachère, membre de l'Académie. Comptes Rendus des Séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 121(3) 560-576.
Majd, O., & Abu-Hamze, F. (2016). Careful measurement in the translation of implicit and ironic meanings of metaphors and allusions of Surahs Hood, Yusuf and the Prophets. Quranic Studies, 7 (25), 169-183 [In Persian].
Makarem Shirazi, N. (1995). Nemoune interpretation. Tehran: Dar Al-Kotob Al-Islamiyah [In Persian].
Makarem Shirazi, N. (2005). The message of the Quran. Tehran: Dar Al-Kotob Al-Islamiyah [In Persian].
Masson Denise, H. M., Boubakeur H., Mazigh S., Kechrid S. E. D., Daouda Boureima, A., Kasimirski A. B., Blachère, R., Grosjean, J., & Chouraqui, A. (2007). Le Coran et ses traductions en français&nbsp. IESR (Institut Européen en Sciences des Religions) Retrieved from <http://www.iesr.ephe.sorbonne.fr/ressources-pedagogiques/comptes-rendus-ouvrages/coran-ses-traductions-francais>
Mobaraki, M., & Baghaei, H. (2016). Studying the two translations of Arbery and Yusef Ali of Qur’an according to baker’s theory of equivalence at word level. Journal of Researches of Quran and Hadith Sciences, 11 (2), 137-157 [In Persian].
Mousavi, M. B. (1995). Translation of The Al-Mizan Interpretation. Qom: Center of Islamic Publication [In Persian].
Newmark, P. (1988). A Textbook of translation. Hemel Hempstead: Prentice Hall International (UK) Ltd.
Pouillon, F. (1997). Bibliographie de Jacques Berque. Revue des mondes musulmans et de la Méditerranée, 83 (1), 21-43.
Pouillon, F. (2008). Dictionnaire des orientalistes de langue française. Paris: Editions Karthala.
Ricoeur, P. (1976). La métaphore vive. Paris: Seuil.
Saghafi tehrani, M. (1977). The eternal spirit in the interpretation of the holy Quran. Tehran: Borhan [In Persian].
Shamisa, S. (1995). Expression and meanings. Tehran: Ferdows [In Persian].
Tabari, M. J. (1992). Comprehensive expression in Quran’s Interpretation. Beirut: Dar Al-Ma’rifah [In Arabic].
وب‌گاه
http://www.iesr.ephe.sorbonne.fr/ressources-pedagogiques/comptes-rendus-ouvrages/coran-ses-traductions-francais