مطالعۀ صوت شناختی واکه های ترکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی زبانشناسی، دانشیار گروه زبان‌شناسی، هیأت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی

2 دکتری تخصصی زبانشناسی، استادیارگروه زبا‌‌ن‌شناسی، هیأت علمی دانشگاه آتاترک

چکیده

طرحِ مباحثی همچون سرنخ‌های صوتی واکه‌های زبان آذری و رسم فضای واکه‌ای حاصل از سازه‌های اول و دوم هر یک از واکه‌ها می‌تواند مدخل خوبی برای ورود به مبحث نظام آوایی زبان آذری باشد. تحلیل صوتی واکه‌ها در ناحیة ایستا و بررسی ویژگی‌های صوتی آن‌ها با استفاده از نمودارها یا «vowel space» در بافت‌های تکی ه­ای و جایگاه ­های هجایی مختلف، هدف اصلی این پژوهش است. یافته‌ها نشان داد جایگاه هجا و بافت نوایی وا­که­ ها توزیع واکه‌ها را در فضای واکه‌ای برحسب پارامترهای فرکانسی F1 و F2 به ‌طور معنادار و نظام‌مند تغییر نمی‌دهند. همچنین، شدت تغییرات فرکانسی واکه‌ها در موضع بی‌تکیه به اندازه­ای نیست که سبب تغییرات اساسی در کیفیت واکه­ ها شود، یعنی واکه ­ها را در جهتی خاص، مثلاً مرکز فضای واکه‌ای، سوق دهد. یافته‌های به‌دست‌آمده همچنین نشان داد بین واکه ­های عضو هر یک از جفت‌­واکه‌های [i]-[y]، [e]-[ø] و [ɯ]-[ø] یک تقابل صوتی از نظر ویژگی گردی برقرار است. نتایج مربوط به دیرش نیز نشان داد واکه­ های آذری را از نظر الگوی دیرش می­توان بر روی پیوستاری قرار داد که در آن، واکه‌های [y، i، u] کوتاه­ترین واکه­ ها و واکه‌های [ø، ӕ، ɑ] بلندترین واکه­ ها هستند و گروه­های واکه­ ای [i،u ، ɯ]، [u، ɯ، e، o] و [o، ø] دیرشی در اندازة متوسط دارند که با درجات مختلف به ترتیب در وسط پیوستار قرار می­گیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Acoustic Account of Turkic Vowels

نویسندگان [English]

  • Vahid Sadeghi 1
  • Solmaz Mahmoodi 2
1 Associate Professor, Department of English Language, Faculty of Literature and Humanity Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Letters, Atatürk University, 25240 Erzurum, Turkey
چکیده [English]

 1. INTRODUCTION 
The Turkish language is mainly spoken in Azerbaijan and Iran (Johanson 2010). After Farsi as the official language, Turkish, with approximately 15–20 million speakers, has the most speakers in Iran (Crystal 2010). Most of the speakers inhabit in the four provinces of the northwestern part of Iran. In the literature two striking features of Turkic morphology were presented: first, its agglutinative nature (low level of fusion, in Sapir's terminology), i.e. the fact that there is basically one-one correspondence between grammatical categories and their exponents, and second, its highly synthetic nature (high level of synthesis, again using Sapir's terminology), i.e. the fact that a given word can contain a large number of morphemes. Turkish morphemes have allomorphs with clear-cut boundaries. Among the few problematic morpheme boundaries are the following: bek-le 'wait', get-ir 'bring', yar-iʃ 'race'. The bound base forms bek-, get-, yar- are considered morphemes on account of further suffixation. Their meaning may be said to be determinable by subtracting the meaning of the suffixes -le, -ir, and -iʃ from the meaning of the total form. 
Furthermore, the syllable structure of Turkish is consonant-vowel-consonant (consonant). That is, tautosyllabic consonant clusters with the sonority drop are acceptable. In Turkic languages stress falls into final syllables of all parts of speech (noun, adjectives, adverbs, verbs), most of the derivational and inflectional suffixes carry stress. However, some of the derivational suffixes and clitics are unstressable, when roots combine with an unstressable suffix, stress falls on the immediately preceding syllable, and stress shift may not take place. In other cases, however, the primary stress is shifted to another syllable of the same word. This appear to the idiolectical variations of stress-placement rules and the change in the rhythem pattern also influences word stress. There are only a few forms where stress change affects the subclass (adjectival or adverbial) membership of substantives. Within the subclass of nominals, place names are set apart from other nominals by stress change: yildiz 'star', Yildiz 'a place name'. In suffixed forms where the place of stress is determined by morphophonemic rules, the stress of place names falls on the syllable that precedes the regularly stressed one: armutlu 'having pears', Armutlu 'a place name' (Nash, 1973).  According to these stress-placement rules, we used target vowels in simple words with the cvc.cvc syllables. 
 
2. MATERIALS AND METHODS
Generally, the first three formants of the vowels are the most important indicators providing information for distinguishing vowels from each other (Hagino et al. 2008). There is a close relation between first formant frequency (F1) and articulatory and/or perceptual dimension of vowel height. The second formant frequency (F2) corresponds with the place of maximal constriction during the production of the vowels (Wang and Van Heuven 2006). Distribution of the vowels in a F1 by F2 plane is given in two Figures that provide the overviews of the acoustic vowel space for Turkish formants. In the study on formant measurements of vowels, analysis revealed no significant effect of gender on the variables (stress pattern and syllable position); hence, the formant values of the male and female participants were pooled and reported one average value of F1 and F2 for each vowel. Formant frequency analysis was performed using the Formant Pro (Xu, 2018) available in Praat with its default standard settings (range of 5,000 Hz for five formants). Descriptive statistics were performed to describe mean and standard deviation values for output measures (F1, F2, F3, duration). In this research, participants were recruited from among Turkish speakers aged 20-45 years old. There were 10 participants, including 5 male and 5 female. We had 144 target words for analysis. Participants were asked to read the list of carrier phrases two times. A total of 2880 vowel tokens were recorded. Describing the acoustic properties of the Turkish vowels, and developing the vowel space plot based on F1and F2 values of vowels can be utilized in analyzing the Phonetic system of Turkish language. 
 
3. RESULTS AND DISCUSSION
An attempt was made to the investigate the acoustic characteristic of target vowels in the different syllabic positions (open and close syllables, stressed and unstressed syllables). Results showed that these different positons have no significant effect on the distribution of the vowels in the vowel space presented by the combination of two spectral parameters F1, F2. Vowel reduction was examined in unstressed syllables using duration and F1 and F2 spectral values across different consonantal contexts. 
 
4. CONCLUSION
Results of the phonetic aspects of vowel reduction showed that vowel formant changes in unstressed condition as compared to stressed condition had not non-significant effect. That is the vowels had no significant spatial reduction in the direction of the center of the vowel space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Formant
  • Vowel space
  • Vowel quality
  • Stress
  • Syllable
  1. آرام، یوسف (۱۳۸۸). اشتقاق در زبان ترکی آذربایجان. رسالة دکتری. دانشگاه علامه‌ طباطبایی.
  2. اسفندیاری، نسیم و بتول علی‌نژاد (۱۳۹۴). «بهنجارسازی فضای واکه‌ای زبان فارسی. پژوهش‌های زبان‌شناسی». سال 7. شمارة 2. شماره ترتیبی ۱۳. صص ۱۱-۳۵.
  3. بی‌جن‌خان، محمود (۱۳۹۲). نظام آوایی زبان فارسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه (سمت).
  4. بی‌جن‌خان، محمود (۱۳۶۹). تجزیه و تحلیل صوتی واکه‌های ساده و مرکب زبان فارسی براساس نظریة فانت. پایان‌نامة کارشناسی ‌ارشد. دانشگاه تهران.
  5. بی‌جن‌خان، محمود (۱۳۷۴) بازنمایی واجی و آوایی زبان فارسی و کاربرد آن در واج‌شناسی خودکار گفتار. رسالة دکتری. دانشگاه تهران.
  6. بیگدلی، ندا و وحید صادقی(۱۳۹۹). شواهد درکی برای انطباق واجی واکه‌های انگلیسی با نظام واکه ای فارسی .زبان‌پژوهی. سال ۱۲.  شماره ۳۴. صص ۲۷۳-۲۹۵.
  7. صادقی، وحید و نیلوفر منصوری هره‌دشت (۱۳۹۴). کیفیت واکه در زبان فارسی: مقوله‌ای پایدار یا تغییرپذیر؟: یک مطالعه موردی بر روی گویشوران مرد. پژوهش‌های زبانی. سال ۶. شماره ۲. صص ۶۱-۸۰.
  8. صادقی، وحید (1392). «بررسی آوایی تکیۀ واژگانی در زبان فارسی». زبان‌پژوهی. دورة 5. شمارة 9. صص 97-124.
  9. صادقی، وحید (1394). «بررسی آوایی کاهش واکه‌ای در زبان فارسی». جستارهای زبانی. دورة 6. شمارة 3. صص 165-187.
  10. مدرسی‌قوامی، گلناز (۱۳۸۹). نگاهی دیگر به واکة مرکب در زبان فارسی: ملاحظات آوایی، تاریخی و صرفی. مجموعه مقالات نخستین کارگاه آموزشی و پژوهشی صرف. به کوشش ویدا شقاقی. تهران: انجمن زبان‌شناسی ایران.  صص ۴۹-۷۱.
  11. مدرسی‌قوامی، گلناز (۱۳۹۰). آواشناسی: بررسی علمی گفتار. تهران: سمت.
  12. مدرسی‌قوامی، گلناز (۱۳۹۳). «تأثیر تکیة واژگانی بر ویژگی‌های کیفی واکه‌های سادة زبان فارسی». علم زبان. سال ۱. شماره ۱. صص ۴۱-۵۶.
  13. مدرسی‌قوامی، گلناز (۱۳۹۳). «نگاهی دیگر به ویژگی‌های صوت‌شناختی واکه‌های کوتاه و بلند در زبان فارسی». پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. سال ۴. شماره ۸. صص ۷-۸.
  14. منصوری، بنفشه، سید سمانه میراحدی، فریده کامران، سید ابوالفضل توحبد دوست و کوثر رشت‌باری‌ (۱۳۹۷). «بررسی ساختار سازه‌ای واکه‌های زبان آذری در بزرگسالان آذری زبان ۱۸ تا ۲۴ ساله». علوم پیراپزشکی و توانبخشی مشهد. دوره ۷. شماره ۲. صص ۳۰-۳۷.
  15. Aram, Y. (2009). Derivation in the Azerbaijani Turkish (Doctoral dissertation). Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran [In Persian].
  16. Bijankhan, M. (1990). An acoustic investigation of simple and complex vowels in Persian within Fant Theory (Master thesis). Tehran University, Tehran, Iran [In Persian].
  17. Bijankhan, M. (1995). Phonetic and phonological representation and its application on electronic speech phonology (Doctoral dissertation). Tehran University, Tehran, Iran [In Persian].
  18. Bijankhan, M. (2013). Phonetic system of the Persian language. Tehran: SAMT [In Persian].
  19. Bigdeli1, N. & Vahid Sadeghi. (2020). Perceptual evidence for the phonological adaptation of English vowels in Persian sound system. Journal of Language Research, 12 (34), 273-295 [In Persian].
  20. Boersma P., & Weenink, D. (2019). Praat: Doing phonetics by computer. Version 6. 1. 08. Praat manual. Retrieved from <http://www.praat.org/.>   
  21. Crystal, D. (2010). The Cambridge encyclopedia of language. Cambridge and New York:
    Cambridge University Press.
  22. Esfandiari, N., & Alinezhad, B. (2016). Persian vowel space normalization. Research in Linguistics, 7 (2),  15 -34 [In Persian].
  23. Ghaffarvand Mokari. P., & Werner, S. (2016). An acoustic description of spectral and temporal characteristics of Azerbaijani vowels. Poznań Studies in Contemporary Linguistics 52(3), 503–518.
  24. Hagino, A., K. Inohara, Y.I. Sumita, & Taniguchi, H. (2008). Investigation of the factors influencing the outcome of prostheses on speech rehabilitation of mandibulectomy patients. Nihon Hotetsu Shika Gakkai Zasshi, 52(4), 543–549.
  25. Johanson, L. (2010). Azerbaijanian. In K. Brown and S. Ogilvie (Eds.), Concise encyclopedia of languages of the world (pp. 110–113). Amsterdam: Elsevier.
  26. Mansuri B., Mirahadi, S. S., Kamran, F., Tohidast, S. A., & Rashtbari, K. (2018). Investigation of the formant structure of Persian vowels in the Persian Azari bilingual adults. Speech Therapy and Rehabilitation Sciences of Mashhad, 19 (2),142-149 [In Persian].
  27. Modarresi Ghavami, G. (2020). Another look at compound vowels in Persian: Phonetic, historical and morphological considerations. In V. Shaghaghi (Ed.), Proceedings of the first educational and research workshop (pp. 49-71). Tehran: Linguistics Society of Iran [In Persian].
  28. Modarresi Ghavami, G. (2011). Phonetics: The scientific study of speech. Tehran: SAMT [In Persian].
  29. Modarresi Ghavami, G. (2014). The effect of lexical stress on Persian simple vowels’ qualitative features. Language Science, 1(1), 41-56 [In Persian].
  30. Modarresi Ghavami, G. (2014). Acoustics of short and long vowels in Persian. Journal of Comparative Linguistic Researches, 4 (8), 1-9 [In Persian].
  31. Mozaffarzadeh Peivasti, S. (2012). An acoustic analysis of Azerbaijani vowels in Tabrizi dialect. Journal of Basic and Applied Scientific Research 2 (7), 7181–7184.
  32. Sadeghi, V. (2013). the Acoustical Study of Lexical Stress in Persian. Journal of Language Research, 5 (9), 97-124 [In Persian].
  33. Sadeghi, V., & Mansoory Harehdasht, N. (2016). Vowel quality in Persian: Stable or unstable? Language Research, 6 (2), 61 -80 [In Persian].
  34. Sadeghi, V. (2015). A phonetic study of vowel reduction in Persian. Language Related Research, 6 (3), 165-187 [In Persian].
  35. Stevens, K. N. (1998) Acoustic phonetics. Cambridge, MA and London: MIT Press.
  36. Wang, H., & Van Heuven, V. (2006). Acoustical analysis of English vowels produced by Chinese, Dutch and American speakers. Linguistics in the Netherlands, Volume 23, Issue 1, 237–248.
  37. Xu, U. (2018). A Praat script for large-scale systematic analysis of continuous formant movements. Revista de Estudos da Linguagem, Belo Horizonte, 26 (4), 1435-1454.