متغیرهای موثر در ظهور / عدم ظهور «را» در گفتار فارسی‌زبان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکترای زبان‌‏شناسی همگانی، گروه زبان‌شناسی و زبان‌های خارجی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه پیام ‏نور، تهران، ایران

2 استاد، گروه زبان‌‏شناسی و زبان‌‏های خارجی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه پیام ‏نور، تهران، ایران

3 استاد‏، گروه زبان‌‏شناسی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 دانشیار، گروه گفتاردرمانی، دانشکدة علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی تهران، تهران، ایران

چکیده

در پژوهشِ توصیفی-تحلیلی حاضر این پرسش مطرح است که وجود چه متغیرهایی سبب ظهور یا عدم ظهور «را» در گفتار گویشوران زبان فارسیِ معیار است. بنابراین، جمله‌هایی تک­ مفعولی مطابقِ شم زبانی نگارندگان تولید شد تا براساس آن‌ها متغیرهایِ مشخصه ­های معناییِ مفعول، مشخصه ­های معناییِ فعل، و تأثیرپذیری مفعول از فعل با استفاده از رویکردهای آیسن (Aissen, 2003)، نَس (Nass, 2004)، روستین (Rothstein, 2008a; Rothstein, 2008b)، وُن­هویزینگر (Von Heusinger, 2008)، و بیورز (Beavers, 2011) توصیف و تحلیل شوند. در زبان فارسی معیار، نه تنها جان‌داری گروه اسمی مفعول مستقیم، بلکه معرفگی و مشخص ­بودن آن نیز در ظهور و عدم ظهور «را» نقش دارد، به‌گونه‌ای ­که مفعول مستقیم جان‌دار و معرفه با «را» نمایان می‌شود. بنابراین، پیوستار معرفگی و جان‌داری همواره معنادار نیست و جمله‌هایی وجود دارد که آن را نقض می‌کند. بنابراین، یافته­ های نگارندگان کاملاً همسو با یافته ­های آیسن (Aissen, 2003) نیست. یافته ­های مقالة حاضر هم­راستا با نَس (Nass, 2004) نشان­ داد با کاهش میزان تغییر در موجودیت، میزان تأثیرپذیری نیز کمتر می­شود و «را» باید در ساختار جمله حضور داشته باشد، ولی حضور مفعول مؤثر و متأثر در جایگاه نحوی مفعول تاثیری در امکان ظهور و عدم ظهور «را» ندارد. طبقه ­بندی وُن­هویزینگر (Von Heusinger, 2008) نیز نمی­تواند دلیل ظهور و یا عدم ظهور «را» را تبیین کند، زیرا افعالی وجود دارند که  مفعولشان هم با «را» و هم بدون آن نمایان می­شود. طبقه ­بندی بیورز (Beavers, 2011) نیز ظهور و عدم ظهور «را» را نمی­تواند تبیی ن­کند، زیرا حتی افعال یک گروه نیز گاهی رفتار‌های متفاوتی در پذیرش «را» نشان می‌دهند. همچنین، هر چه تأثیرپذیری مفعول از فعل کمتر باشد، امکان تظاهر آشکار «را» بیشتر می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Factors Influencing the Presence or Absence of “râ” in the Speech of Persian Speakers

نویسندگان [English]

  • Zahra Tarkashvand 1
  • Belghis RoVshan 2
  • Gholam Hosain Karimi Dustan 3
  • Azar Mehri 4
1 Ph.D in General Linguistics, Department of Linguistics and Foreign Languages, Payame Noor University, Tehran, Iran.
2 Professor, Department of Linguistics and Foreign Languages, Payame Noor University, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Linguistics, University of Tehran, Tehran, Iran.
4 Associate Professor, Department of Speech Therapy, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The object marker "râ" has been extensively studied in the realm of Persian speech syntax. It has been posited that this object marker serves various functions, including definiteness marking, specificity marking, topicalization, and discourse management. Given the significance of the object marker "râ" in Persian sentence structure, it has not been thoroughly explored from various semantic theoretical perspectives. As a result, this study addresses this gap by considering different semantic factors and approaches to examine the object marker "râ" in Persian speech.
The primary objective of this study is to provide a description and analysis of the factors influencing the presence or absence of "râ" in the Persian language. To achieve this, we hypothesize that the semantic attributes of the direct object, the semantic characteristics of the direct verb, and the extent to which the direct object is affected by the verb are the three principal factors influencing the usage of "râ" in Persian.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semantics
  • Object Marker râ
  • Object’s Semantic Features
  • Verb’s Semantic Features
  • Affectedness
  • Standard Persian

مراجع

  1. اسدی مفرح، طیبه (1397). تحلیل ساخت­های دارای چند «را» در زبان فارسی (رویکردی کمینه­گرا). پایان­ نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
  2. توکلی، طیبه (1395).  «را» در ساخت­های ناگذر دری. پایان ­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
  3. چراغی، زهرا  و کریمی­ دوستان، غلامحسین (1392). «طبقه­ بندی افعال زبان فارسی براساس ساخت رویدادی و نمودی».  پژوهش­های زبانی. دورة 4. شمارة 2. صص 41- 60.
  4. دبیرمقدم، محمد (1388). «پیرامون «را» در زبان فارسی». پژوهش­های زبان­شناختی فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی. به کوشش محمد دبیر مقدم. صص 83-146.
  5. شفاهی، ایفا (1402). «تحلیلی نحوی از حالت­نمای «را» در زبان فارسی».  زبان­ پژوهی. دورة 15. شمارة 47. صص 213-237.
  6. Aissen, J. (2003). Differential object marking: Iconicity vs. economy. Natural Language and Linguistics Theory, 21, 435-448.
  7. Asadi Mofarrh, T. (2018). Analyzing structures including more than one "rā"  in the Persian language (based on minimalism approach) (Master thesis). Tehran University, Tehran, Iran. [In Persian]
  8. Baker, Mark & Vinokurova, N. (2009). On agentive nominalizations and how they differ from event nominalizations. Language, 85, 517–556.
  9. Beavers, J. (2006).  Argument/ Oblique Alternations and the Structure of Lexical Meaning (PhD Dissertation). Standford University, Standford, USA.
  10. Beavers, J. (2010).  The structure of lexical meaning: why semantics really matters. Linguistic Society of America, 86(4), 821-864.
  11. Beavers, J. (2011). On affectedness. Natural Language and Linguistics Theory. 29(2), 335-370.
  12. Belletti, A. & Rizzi., L. (1988).  Psych verbs and theta theory. Natural Language and Linguistics Theory. 6, 291-352.
  13. Bossong, G.(1985).  Differential Object Marking. Tubigen: Narr.
  14. Chafe, W. (1987). Cognitive constraints on information flow. In R. Tomlin (Ed.), Coherence and Grounding in Discourse (pp. 21-51). Amsterdam: John Benjamins.
  15. Cheraghi, Z. & Karimi Doostan, G.H. (2013). Classification of Persian verbs based on event  and aspect structure. Language Research 4(2), 41-60. [In Persian]
  16. Chomsky, N. (2000). Minimalist inquiries: The framework. In Martin, R., Michaels, D. and Uriagereka, J., (Eds.), Step by Step: Essays on Minimalist Syntax in Honor of Howard Lasnik (pp. 89-155). Cambridge: MIT Press.
  17. Chomsky, N. (2001). Derivation by phase. In M. Kenstowicz (Ed.), Ken Hale: A Life in Language (pp. 1-52). Cambridge, MA: MIT Press.
  18. Comrie, B. (1989). Language Typology and Linguistic Universals: Syntax and Morphology. Oxford: Blackwell.
  19. Croft, W. (1988).  Agreement vs. case marking in direct objects. In M. Barlow & C. Ferguson, (Eds.), Agreement in Natural Languages (pp.159–179). Stanford: Center for the Study of Language and Information.
  20. Dabir Mogaddam, M. (2009). “on ‘-ra’ in Persian”. In Dabir-Moghaddam, M (Ed.), Studies in Persian Linguistics.Pp. (pp. 83-146. Tehran: SAMT [In Persian].
  21. Du­ Bois, J.W. & Thompson, S.A. (1992).  Dimensions and Categories for Information Flow (Master’s thesis).  Santa Barbara, UC, USA.
  22. Ghomeshi, J. (1996). Projection and Inflection: A Study of Persian Phrase Structure  (PhD Dissertation). Toronto: University of Toronto.
  23. Kahnemuyipour, A. (2014). Revisiting the Persian ezafe construction: A roll-up movement analysis. Lingua, 150, 1-24. 
  24. Karimi, S. (1989).  Aspect of Persian Syntax, Specificity and the theory of Grammar (PhD Dissertation).  University of Washington, Seatle, USA.
  25. Karimi, S. (2003).  On object positions, specificity, and scrambling in Persian. In S. Karimi, (Ed.), Word Order and Scrambling (pp 91-124). Blackwell Publishing.
  26. Lazard, G. (1970).  E’tude Quantitave de l’evolution d’un morphe’me. Mouton, 2, 381-388.
  27. Lazard, G. (1982).  A Grammar of Contemporary Persian. CA: Mazda Publisher.
  28. Lazard, G. (2001).  Le marquage differentiel de l'objet. In M. Haspelmath, E. Konig ,W. Oesterreicher & W. Raible, (Eds.), Language Universals and Language Typology: An International Handbook (pp. 873–855). Berlin, NewYork: Mouton de Gruyter.
  29. Lehmann, C. (1995). Thoughts on Grammaticalization (2nd revised ed.). Munich: Lincom Europa.
  30. Marantz, A. (2001). Words. Unpublished manuscript, University of Southern California.
  31. Nass, A. (2004). What markedness marks: The markedness problem with direct objects. Lingua, 114(9-10), 1186-1212.
  32. Paul, D. (2003). A Certain Persian Something: Some Markers of “Indefinitness” in Modern Persian (Master’s thesis). University of London, London, England.
  33. Peterson, D. (1974).  Noun Phrase Specificity (PhD Dissertation).  University of Michigan, Michigan, USA.
  34. Rothstein, S.D. (2004). Structuring Events: A Study in the Semantics of Lexical Aspect. Oxford: Blackwell.
  35. Rothstein, S.D. (2008a). Telicity, atomicity, and the Vendler classification of verbs. Theoretical and Crosslinguistic Approaches to Aspect, 43-77.
  36. Rothstein, S.D. (2008b).  Structuring Events: A Study in the Semantics of Lexical Aspect. New York: John Willey & Sons.
  37. Shafahi, E. (2023).  A syntactic analysis of case marker -ra in Persian. Journal of Language Research, 15(47), 213-237.
  38. Shokuhi, H. & Kipka, P. (2003).  Discourse function of  Rā. Lingua, 113, 953-966.
  39. Tavakkoli, T. (2016). "Rā" in Dari intransitive structures (Master’s thesis). Tehran University, Tehran, Iran. [In Persian]
  40. Tenny, C. (1987). Grammaticalizing Aspect and Affectedness. (PhD Dissertation). Massachusetts Institute of Technology, Massachusetts, USA.
  41. Vendler, Z. (1957).  Verbs and times. Phiosophical Review, 66(2), 143-60.
  42. Vendler, Z. (1967).  Linguistics in Philosophy. Ithaca, N.Y.: Cornell.
  43. Von Heusinger, K. (2008). Verbal semantics and the diachronic develapment differential object marking in Spanish.  Press, 20(1), 1-31.
زبان پژوهی
دوره 15، شماره 48
آذر 1402
صفحه 225-252

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار