الگوی گفتمانی مدیریت و پخش شایعه در شرایط همه‌گیری کرونا در شبکه اجتماعی تلگرام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده زبان و ادبیات، هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

پژوهشِ حاضر با انتخابِ برخی نمونه‌های موسوم به شایعاتِ کرونایی در برخی صفحه‌های تلگرامی، سعی دارد ماهیتِ گفتمانی این شایعات را در چارچوب تحول نظام‌های گفتمانی بررسی کند و ابزار مناسب هر نظامِ گفتمانی برای مدیریتِ آن را پیشنهاد کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد به هر میزان منابعِ اعتبارسنجیِ اخبار، اعتبار خود را از دست می‌دهند، زمینه شکل‌گیری شایعه در نسبت با تقلب و جعل بیشتر می‌شود. رواج شایعه با مرگ در نسبت قرار می‌گیرد و به تناسب رواج بیشتر، بیش از پیش ‌زمینة شکل‌گیری نظام گفتمانی خطر و احتمال خطر را تشدید می‌کند. این در حالی است که مدیریت فضای بحران به تحققِ نظامِ گفتمانی برنامه‌محور نیاز دارد تا فضایی را که بالقوه خطرناک است، به تدریج از خطر دور و به نقطه امن نزدیک سازد. اوج بحرانِ گفتمانی آن جا رخ می‌دهد که منابعِ اعتبارسنجی اخبار متناقض تولید کرده و هم‌دیگر را خنثی می‌کنند. بنابراین، بر مبنای یافته‌های پژوهش، بر خلاف تلقی رایج که نظام گفتمانی تصادفی را بهتر از نظام گفتمانی برنامه‌محور در نسبت با اتیک («دیگری») توصیف می‌کند، در شرایط همه‌گیری خطر که اصل بقای نوع انسانی در مخاطره قرار می‌گیرد، نظام گفتمانی برنامه‌محور تناسب بیشتری با اتیک و رعایت حقوق دیگری دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Discursive strategies for managing coronavirus fake news (rumors) by analyzing some pages in Telegram

نویسنده [English]

  • Mohammad Hatefi
Assistant professor, Department of Language and Literature, Institute for Humanities and Cultural Studies (IHCS);
چکیده [English]

During the last months, side by side of COVID-19, fake news has been spread along with the outbreak of the virus, depending on its importance and fear and its effects on various fields. Rumors or fake news are social phenomena and are often condemned, especially by those who fall victim to it. All human beings are often, each in a way, sometimes not obvious, at home, at work, while sitting in a public vehicle, in times of economic and social crisis, etc., exposed to fake news, hearing rumors, gossips, and so on. The initial perception of the word is that a piece of "news" whose validity and accuracy cannot be easily verified is published and is often associated with irresponsibility and immorality. What has created the context for the globalization of production and the spread of rumors is media technology and cyberspace. Rumors, like fraud and forgery, manipulate the system of fact-finding and cause the material content of truth to be replaced by the material of false content in the semantic process. The main function of the rumor in this text is to discredit and disregard the truth (replacing a lie with a valid word). Rumors and false news are phenomena that have always been produced in societies, but these phenomena are more pronounced at times when horrific events occur. With the occurrence of COVID-19 in the world since late 2019, rumors have also intensified. Some people consider the destructive effect of rumors on the escalation of the crisis to be even more important and effective than the Corona. Countries like China immediately devised a planning system to manage the news of the corona, thus limiting the spread of conflicting news and scattered statistics, yet some other countries not only did not seem to take measures to address the information crisis, their own institutions have become a source of fake news and rumors. Rumors can be studied from different perspectives, but in this research, rumors and false news are related to Corona in terms of their linguistic nature and are observed in the context of discursive systems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Control
  • Corona virus
  • Danger
  • Discursive system
  • Ethics
  • Rumor
  • The other

مراجع

  1. آلپرت، جی. دبلیو و لئو پستمن (1374). روان‌شناسی شایعه. ترجمه ساعد دبستانی. چ 2. تهران: سروش.
  2. ترکمان، فرح و زینب شهابی (1395). «شایعه و عوامل اجتماعی مؤثر در پذیرش آن». مجله راهبرد اجتماعی فرهنگی. شماره 19. صص 191 - 216.
  3. دهخدا ، علی اکبر. (1377).  لغت نامه دهخدا. تهران: روزنه (موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران).
  4. دهقان شاد، حوری (1390). «چگونگی گردش شایعات سیاسی در فضای اینترنت». مطالعات رسانه‌ای.  شماره 14. صص 33 -42.
  5. سوسور، فردیناند (1392). دوره زبانشناسی عمومی. ترجمه کورش صفوی. تهران: هرمس.
  6. شعیری، حمیدرضا (1381). مبانی معناشناسی نوین. تهران: سمت.
  7. شعیری، حمیدرضا (1384). «مطالعه فرایند تنشی گفتمان ادبی». پژوهش ادبیات معاصر جهان. دورة 10. شمارة 25. صص ۱۸۷-۲۰۴.
  8. شعیری، حمیدرضا (1385). تجزیه و تحلیل نشانه معناشناختی گفتمان. تهران: سمت.
  9. شعیری، حمیدرضا (1388). «مبانی نظری تحلیل گفتمان، رویکرد نشانه-معناشناختی». پژوهشنامه فرهنگستان هنر. شمارة 12. صص 55 -71.
  10. صادقی مقدم، محمد حسن و محمد نوروزی (1390). «نقد و بررسی نظام افشای اطلاعات در بورس ایران». مجله مطالعات حقوق خصوصی. سال 41.  شماره 2. صص 131–150.
  11. صفایی نژاد، قاسم (1395). «جریان سازی در فضای مجازی، با تاکید بر رسانه‌‌های اجتماعی». مدیریت رسانه. شماره 26. صص 15-34.
  12. گرمس، آلژیر داس ژولین (1389). نقصان معنا. ترجمه حمیدرضا شعیری. تهران: علم.
  13. معارف، مجید، فاخره فراهانی و مجتبی میرزایی (1395) «نقش شایعه در جنگ از نگاه قرآن». بصیرت و تربیت اسلامی. شماره 37. صص 1 -19.
  14. معین، مرتضی بابک (1398) «تحلیل چهار نظام زبانی فضایی با تکیه بر نظام‌های معنایی تعاملی اریک لاندوفسکی». جستارهای زبانی. دورة 10. شمارة 5 (پیاپی 53). صص 49-72.
  15. نعمتی، لیلا (1395) .«بررسی آثار سوء دروغ و شایعه‌پراکنی در افتراق مسلمین». مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی. دورة 2. شماره 2/2. صص 234 – 245.
  16. یل شرزه، رضا و رویا منصفی (1400). بیماری «کووید-19» یا «ویروس چینی»؟. زبان‌پژوهی. دورة 13. شمارة 40. صص 65-87.
  17. Allport, G. W., & Postman, L. (1995). The psychology of rumor. (Saed Dabestani, Trans.), 2nd ed. Tehran: Soroush [In Persian].
  18. Allport,F. H.,& Lepkin,M.  (1945). “Wartime rumors of waste and special privilege: Why some people believe them”. Journal of Abnormal and Social Psychology. 40 (1), 3-36.
  19. Backer, C. (2005). Like Belgain chocolate for the universal mind: Interpersonal and media gossip from an evolutionary perspective (Doctoral dissertation). Ghent, Belgium.
  20. Ben-Ze'ev, A. (1994). The vindication of gossip. In R. F. Goodman, & A. Ben-Ze'ev (Eds.), Good gossip (pp. 11- 24). Lawrence, KS: University Press of Kansas.
  21. Chua, A. Y. K., & Snehasish, B. (2016). Linguistic predictors of rumor veracity. Paper presented at Proceedings of the International MultiConference of Engineers and Computer Scientists. IMECS 2016, March 16-18, Hong Kong; http://www.iaeng.org/publication/IMECS2016/IMECS2016_pp387-391.pdf; Last visited at: 2019/10/03
  22. Dehghan Shad, H. (2011). Circulation of political rumors on the Internet. Media Studies. 6, 3 (14), 41-49 [In Persian].
  23. Dehkoda, A. A. (1998). Loghat nameh dehkhoda (Dictionary). Tehran: Rozaneh (Tehran University Press) [In Persian].
  24. Dunbar, R.I.M. (1996). Grooming, gossip and the evolution of language. London: Faber and Faber Limited.
  25. Eder, D., & Enke, J. L. (1991). The structure of gossip: Opportunities and constraints on collective expression among adolescents. American Sociological Review, 56, 494-508.
  26. Emler, N. (1994). Gossip, reputation and social adaption. In R. Goodman & A. Ben-Ze’ev (Eds.), Good gossip (pp. 119-40). Lawrence: University Press of Kansas.
  27. Greimass, A. D. J. (2010). De l'imperfection. (Hamid Reza Shairi, Trans.). Tehran: Elm [In Persian].
  28. Landowski, E. (2005). Les interactions risquées. Nouveaux Acts Semmiotiques, 101, 102, 103. Limoges: Pulim.
  29. Lapiere, R. T., & Fransworth, P. R. (1936). Social psychology. New York: MgGraw-Hill Book Company, Inc.
  30. Maaref, M.; Farahani, F., & Mirzaei, M. (2016). The role of rumors in war from the perspective of the Quran. Journal of Insight and Islamic Education, 37, 1-19. [in Persian].
  31. Moein, M. B. (2019). Analyzing four spatial language regimes based on interactive and semiotic regimes of Eric Landowski. Language Related Research, 10 (5), 49-72 [In Persian].
  32. Nemati, L. (2016). Effects of misinformation and gossip on the differentiation of Muslims. Studies in Psychology and Educational Sciences, 2 (2/2), 234-245 [In Persian].
  33. Sadeghi, M. H., & Nowroozi, M. (2011). A critical research in Iranan stock exchange disclosure system. Studies of Private Law, 1 (2),
    131-149 [In Persian].
  34. Safaei Nejad, G. (2016). Streaming in cyberspace, with an emphasis on social media. Media Managment, 26, 15-34[In Persian].
  35. Saussure, F. (2013). Course in general linguistics. Translated by Koroush Safavi. Tehran: Hermes [In Persian].
  36. Schmidt, A. (2004). The rhetorical nature of gossip: A Burkean dramatistic perspective.  Submitted to Dr. Dennis Ciesielski, History and Theory of
    Rhetoric. Platteville: University of Wisconsin.
  37. Shairi, H. R. (2002). Basics of semantics. Tehran: SAMT [In Persian].
  38. Shairi, H. R. (2005). Studying tension in literary discourse.  Researches in the World’s Contemporary Literature, 10 (25), 187-204 [In Persian].
  39. Shairi, H. R. (2006). Semiotic analysis of discourse. Tehran: SAMT[In Persian].
  40. Shairi, H. R. (2009). Theoretical basics of discursive analysis: A semiotic approach. Research Journal of the Iranian Academy of Art, 12, 55-71. [in Persian].
  41. Sunstein, C. R., (2009). On rumors: How falsehoods spread: Why we believe them: What can be done. New York: NY, Farrar, Straus and Giroux.
  42. Torkaman, F., & Shahabi, Z. (2016). Rumor and the sociologic factors in its acceptance. The Socio-Cultural Research Journal of Rahbord, 19, 191-216 [In Persian].
  43. Yalsharzeh, R., & Monsefi, R. (2021). Covid-19 or the Chinese virus. Journal of Language Research, 13 (40), 65-87. [In Persian]
  44. https://www.unicef.org/iran/stories/
  45. https://www.instagram.com/khabarfori/?hl=en
  46. https://www.instagram.com/farsplus.ir/?hl=en
  47. https://jahanesanat.ir/

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار