نمود و تلویحات ایدئولوژیک آن در ترجمه با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات قم، قم، ایران

2 استاد گروه مترجمی، هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 دکترای تخصصی زبان‌شناسی، پژوهشگر آزاد، تهران، ایران؛

چکیده

بیشتر پژوهش‌های انجام‌شده دربارة ترجمه، از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی بهره می­گیرند که تولیدات و تفسیرهای گفتمانی را با ایدئولوژی حاکم بر جامعه مرتبط می­داند. آن‌چه در نگاه نخست اشتباه ترجمه شده (حذف، اضافه، جابه‌جاشده و به طور کلی ساخت‌شکنی‌شده) در واقع ساختار، فرآیندها، هنجارها و محدودیت­های اجتماعی سیاسی مشخصی را برجسته می‌کند که ترجمه ­ها تحت آن‌ها تولید و دریافت می­شوند. بنابراین نقد ترجمه به آشکار کردن و نقد رفتارها و روابط اجتماعی سیاسی کمک می‌کند (Schaffner, 2004, p.124). این برجسته ­سازی­هاوحاشیه­ رانی­ ها سازوکار مشترک حاکم بر کردار­ها و رفتارهای گفتمان سیاسی است که در سطح جمله و بالاتر از آن عمل می­کند و شیوه­ای است برای حفظ و استمرار قدرت (Soltani, 2004, p. 171). هدف پژوهش، بررسی تغییرات نمود در ترجمه و امکان تلویحات ایدئولوژیکی فرآوردة این تغییرات از سوی مترجم است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و اسنادی و نقد ِمقابله­ای بوده و با الگوگیری از مدل سه­ وجهی فرحزاد (Farahzad, 2012) که ترکیبی از تحلیل گفتمان انتقادی، راهکارهای ترجمه ­ای و بینامتنیت در سطح متنی انجام شده ­است. در این پژوهش هر جمله زبان پیشین با معادل آن در زبان پسین یک به یک به لحاظ نمود مقایسه شدند. در بررسی نمود از زندگینامة سه چهرة سرشناس سیاسی (اوباما، کلینتون و بوتو) استفاده شد که هر کدام از منظر قدرت حاکم بر جامعة ایران جایگاه اجتماعی-سیاسی خاصی دارند. بررسی سابقة سیاسی در خصوص برخی ازاین چهره ­ها حاکی ازموضع‌گیری‌های دولت ایران بر علیه ایشان وتأثیر این موضع­ گیری­ها دربازنمایی رویدادها و نمایش ایدئولوژیکی آن درجامعه بوده که تأثیرات آن برترجمه غیرقابل ­انکار می ­نماید. به اعتقاد نگارنده تلویحات ایدئولوژیکی حاصل از زمان نمود در این آثار ترجمه شده در تلاش برای نشان دادن چهرة خاصی از فرد است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Aspect and its Ideological Implications on Translated Texts Based on CDA

نویسندگان [English]

  • Nasrin Abdi 1
  • Farzaneh Farahzad 2
  • Golrokh Saeednia 3
1 PhD student of Linguistics, Azad University Qom Branch, Iran, Qom
2 Professor in Translation Studies, Allameh Tabataba'i University, Iran, Tehran
3 PhD in Linguistics, Freelance researcher, Iran, Tehran
چکیده [English]

Linguistics and related studies have had a significant role on human sciences such as translation. Translation as an inter-disciplinary course plays an important role in transferring information and establishing relationship among individuals and nations. We can say translation is a "conscious, planned activity, performed in a controlled manner and aims at establishing communication between different cultural environments" (as cited in Sidiropoulou, 2004, p. 1). Although today translation enjoys many other tools in investigating fields of studies but still linguistics and especially critical discourse analysis (CDA) as one of the branches of linguistics has had a significant role in related studies, such as ideology and power and their covert and overt influences on many disciplines such as translation. CDA finds traces and influence of power and ideology on language, discourse, texts and syntax (Hodge & Kress, 2004, p.134).
Today, ideology is considered highly important in a wide range of academic disciplines including cultural and scientific studies, communications, linguistics, pedagogical methods and translation studies. Ideology and its effect on translation have long become a research focus in the field of translation studies. If we advocate the theories on the relationship between translation and ideology, then we would witness many cultural clashes revealing the distance between the source text and the ideological encounters it creates in the translated text.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aspect Shifts
  • CDA
  • Ideology
  • Power
  • Translation Criticism

مراجع

  1. اوباما، باراک (1391). در رویای پدر. مترجم علی مراد کاکائی. تهران: نشر آزادمهر.
  2. آقاگل زاده، فردوس(1392). فرهنگ توصیفی تحلیلی گفتمان و کاربردشناسی. تهران: نشر علمی.
  3. بوتو، بی‌نظیر (1387). بی‌نظیر بوتو دختر شرق. ترجمه علیرضا عیاری. چ 3. تهران: نشر مؤسسه اطلاعات
  4. سلطانی، سید علی اصغر (1383). «تحلیل گفتمان به مثابه نظریه و روش». علوم سیاسی. سال 7. شمارة 28. صص 153-180.
  5. فرحزاد، فرزانه (1383). «بینامتنیت در ترجمه». مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی. شماره 6. صص 248-243.
  6. فرحزاد، فرزانه (1390). «نقد ترجمه : مدلی سه وجهی بر اساس تحلیل گفتمان انتقادی». مطالعات ترجمه. سال 9. شماره 36. صص 48-30.
  7. فرحزاد، فرزانه و افسانه محمدی شاهرخ (1394).  فرهنگ جامع مطالعات ترجمه. تهران: نشر علمی.
  8. فرکلاف، نورمن (1379) «تحلیل گفتمان انتقادی». ترجمه محمود نیستانی، شعبان‌علی بهرام‌پور، رامین کریمیان، پیروز ایزدی، فاطمه شایسته‌پیران، محمدجواد غلامرضاکاشی و رضا ذوقدارمقدم. چ 1. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  9. قاسمی، مصطفی (1387). «راهبرد اوباما در قبال جمهوری اسلامی ایران». انسان پژوهی دینی. شماره 17. صص 149-123
  10. کلینتون، هیلاری (1394). انتخاب‌های سخت. ترجمه امیر قادری. تهران: نشر میلکان.
  11. گلفام، ارسلان (1393).  اصول دستور زبان. چ 6. تهران: انتشارات سمت.
  12. میرشجاعی، آناهیتا و محمدحسین قریشی(1395). «بررسی نشانه‌ای-فرهنگی و تغییر ایدئولوژی در ترجمه (بر اساس تحلیل گفتمان انتقادی) مطالعه موردی: پیرمرد و دریا، اثر ارنست همینگوی». زبان‌پژوهی. سال 8. شماره 19. صص 7-32.
  13. Aghagolzadeh, F. (2013). Descriptive and Analytical Dictionary of Discourse and Pragmatics. Tehran: Elmi [In Persian]
  14. Bhutto, B. (1989). Daughter of destiny (1nd ed). New york: Simon & Schuster.
  15. Bhutto, B. (2007). Daughter of destiny. (A. Ayari, Trans.), Tehran: Moaseseh Etelaat [In Persian].
  16. Binnick, R. I. (1991). Time and the verb: a guide to tense and aspect. New York and Oxford: Oxford University Press
  17. Calzada-Pérez. M. (2003). Apropos of Ideology. Translation Studies on Ideology-ideologies in Translation Studies. Uk: Routledge
  18. Clinton R., H. (2014). Hard Choices. UK: Simon and Schuster
  19. Clinton R., H. (2015). Hard Choices. (Amir Ghaderi, Trans). Tehran: Milikan [In Persian]
  20. Comrie, B. (1985). Tense. Cambridge: Cambridge University Press
  21. Dahl, O. (1985). Tense and Aspect Systems. USA: Blackwell Ltd.
  22. Fairclough, N. (2000). Critical Discourse Analysis. (M. Neyestni., Sh. A. Bahram Pour., R. Karimian., P. Izadi, F. Shayeste Piran, M. J. Gholamreza Kashi., R. Zolghadar Moghadam, Trans.). Tehran: The center for Studies and researches of Media [In Persian]
  23. Farahzad, F. (2004). Intertextuality. An articles series of Allemeh Tabatabaeei University. 6, 243-248 [In Persian]
  24. Farahzad, F. (2012). Translation Criticism: a three-dimensional model based on CDA.  Quarterly of Translation Studies, 36(9), 30-48 [In Persian]
  25. Farahzad, F. (2015). A comprehensive Dictionary of Translation Studies. Tehran: Elmi [In Persian]
  26. Ghasemi, M. (2008). Obama strategies toward Islamic Republic of Iran. Religious Human Researches Quarterly, 17, 123-149 [In Persian]
  27. Golfam, A. (2014). Principles of grammar. (6nd ed). Tehran: SAMT [In Persian]
  28. Hodge, R., & Gunther Kress, G. (1993). Language as ideology (2nd ed.) London: Routledge
  29. Mirshojaee, A., & Ghoreishi, M. H. (2016). A cultural and semiological study and ideology shift in translation (based on CDA). a case study: Old man and the sea, by Ernest Hemingway. Quarterly of Iranian Journal of Language Research. 19 (8), 7-32 [In Persian]
  30. Obama, B. (2004). Dreams from my father: a story of race and inheritance. Bedfordview: Crown Publication.
  31. Obama, B. (2012). Dreams from my father. (A. M. Kakaee, Trans.), Tehran: Azad Mehr [In Persian].
  32. Sankoff, G. (1973). Above and beyond phonology in varable rules. In Charles-James N. Bailey & Roger Shuy (eds.), New Ways of Analyzing Variation in English (pp. 44-61). Whashington, Dc: Georgetown University Press.
  33. Schaffner, C. (2004). Political Discourse Analysis from the point of view of Translation Studies.  Journal of Language and Politics.  3 (1), 117 - 150
  34. Smith, C.S. (1997). Situation Aspect. In C. S. Smith (eds.), The Parameter of Aspect. Studies in Linguistics and Philosophy (vol 43, pp. 17-37). Berlin: Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-011-5606-6_2.
  35. Soltani, A. (2004). Discourse Analysis as theory and method. Political science journal, 28(7), 153-180 [In Persian]
  36. van Dijk, T. A. (1993). Principles of Critical Discourse Analysis. Discourse & Society. 4(2), 249-283
  37. Widdowson, H. G. (2004). Text, context, and pretext: Critical issues in discourse analysis. Oxford: Blackwell
  38. http://www.irdiplomacy.ir/fa/news/
  39. https://www.dw.com

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار