زبان پژوهی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

اخبار و اعلانات

اطلاعات آماری نشریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

اعضای هیات تحریریه

اهداف و چشم انداز

بانک ها و نمایه نامه ها

پرسش‌های متداول

پیوندهای مفید

درباره نشریه

فرایند پذیرش مقاله

کارکنان اجرایی

محورهای موضوعی

راهنمای نویسندگان

تنظیم مقالات انگلیسی

تعارض منافع

تعهدنامه

راهنمای ثبت داوری در Publons

داوران نشریه در 1398

داوران نشریه در 1399

لیست داوران 1400

لیست داوران1401

لیست داوران1402

تحلیل گفتمان انتقادی برخی مولّفه‌های اظهار و بازنمایی کنش گران اجتماعی در داستان بیژن و منیژه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان‌شناسی همگانی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 استاد زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 کارشناس ارشد زبانشناسی همگانی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

الگوی تحلیل گفتمان انتقادی ون لیوون (Van Leeuwen, 2008) الگوی جامعه‌شناختی-معنایی مبتنی بر تعاملات، کنش‌ها و واکنش‌های بین افراد است. پژوهش حاضر بر آن است به تحلیل برخی از مؤلفه‌های اظهار مطرح در این الگو و چگونگی بازنمایی کارگزاران اجتماعی در داستان «بیژن و منیژه» شاهنامه فردوسی  بپردازد. به این منظور، نخست، تعریف‌های مربوط به هر مؤلفه و زیرمؤلفه‌های مربوط ارائه شده‌اند. سپس گونه‌های مختلف جمله‌های ساده، مرکب، جمله‌های با فعل محذوف و شبه‌جمله‌ها از متن داستان استخراج گردیده، فراوانی و درصد کاربرد هر یک از آن­ها درون جدول‌ گنجانده شده ­است. سپس، برای سنجش معناداری فراوانی کاربرد هر یک از مؤلفه‌های اصلی و زیرمؤلفه‌های مربوط از آزمون خی‌دو استفاده شده­است. تجزیه و تحلیل یافته‌های به‌دست‌آمده نشان می‌دهند بیشترین فراوانی کاربرد مربوط به زیرمؤلفه‌های اصلی مورد بررسی اظهار، به­ ترتیب به مؤلفه‌های فعال‌سازی، نوع‌ارجاعی، نام‌دهی، پیوند‌دهی و تفکیک‌پذیری تعلّق دارد. از بین انواع مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌های مورد ­نظر فقط از زیرمؤلفة نام‌دهی رسمی استفاده نشده‌است. همچنین، یافته‌های پژوهش نشان می­دهد کاربرد مؤلفه‌ی فعال‌سازی دارای بیشترین فراوانی و سطح معناداری است. این موضوع نشان دهندة  بازنمایی کارگزاران اجتماعی به صورت پویا و فعال است که ناظر بر شکل‌گیری حماسه در بستری از رخدادها است. دومین زیرمؤلفه که بیشترین فراوانی کاربرد را داشته، نوع ­ارجاعی بوده‌است و از بین انواع زیرمؤلفه‌های مربوط به آن کاربرد فرد‌ارجاعی بیشترین فراوانی را داشته و معنادار بوده‌است. همچنین، یافته‌ها نشان می‌دهد پیوند‌دهی بیشتر در یارکشی‌های میدان جنگ استفاده شده‌است. آخرین مؤلفة گفتمانی که کمترین فراوانی کاربرد را داشته تفکیک‌پذیری بوده که سبب تمایز کارگزار از دیگران شده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Critical Discourse Analysis of Some Inclusion Components and the Representation of Social Actors in “Bijan and Manijeh” Story: A Sociological-Semantic Approach

نویسندگان [English]

  • Abbas Ali Ahangar 1
  • Mohammad Amir Mashhadi 2
  • Zeinab Teimuri Rabor 3

1 Professor of General Linguistics, Department of English Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.

2 Professor of Persian Language and Literature, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran

3 M.A. in General Linguistics, Department of English Language and Literature , Faculty of Literature and Humanities, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran

چکیده [English]

One of the topics that many linguists have considered in recent years is discourse analysis. Different researchers have presented and developed various points of view about critical discourse analysis such as Hodge and Kress (1976), Foucault (1980), Fairclough (1996 and 2002), Penny Cook (2001), Wodak and Meyer (2001), Mouffe (2001), Van Dijk (2004) and Van Leeuwen (1996, 2008) among others. In this regard, Van Leeuwen's (2008) critical discourse analysis model is a socio-semantic model, which rests on interactions, actions, and reactions between individuals. In fact, the present study has exclusively been carried out based on this model in order to understand how social actors are represented and also to see whether the application frequency of various discourse components related to inclusion in the story of "Bijan and Manijeh" from Ferdowsi's Shahnameh is significant or not.
    The components of inclusion under discussion having been analyzed in accordance with this model are as follows: 1) Association, the way to represent the social actors in a group and bring them together in an action. 2) Activation, the component that is used when social actors are active and are dynamically represented. 3) Differentiation, which refers to a situation in which social actors are differentiated from other actors because of their identities. 4) Nomination, which is divided into types of sub-components of formal nomination, informal nomination, semi formal nomination, and titulation. In formal nomination, social actors are introduced by referring to their last names and in informal nomination they are represented only by their first names. In semi-formal nomination, social actors are represented by their first and last names and in titulation they are referred to by titles. 5) Specification, which is divided into three sub-components: Individualism, Aggregation, and Collectivization. Individualism is a device to represent social actors by referring to a specific and unique name, collectivization means representing social actors by referring to general classes and groups, and aggregation denotes representing actors by referring to numerical sets (Van Leeuwen, 2008).
   The text under study in this research is the story of "Bijan and Manijeh" taken from Ferdowsi's Shahnameh. This poem comprises a total of 1312 verses out of the entire Shahnameh book. This story is made of a series of events that are perfectly connected. In the first verses of the story, the poet speaks about a female storyteller who has narrated the whole story to him, and the poet tells this story to readers again. By considering the importance of the Shahnameh book and using the discourse-oriented components related to inclusion as developed in Van Leeuwen's (2008) model, we can deal with how social actors are represented in the text of this story and then the way it is possible to describe, compare and analyze the application frequency of each component and the relevant sub-components. Correspondingly, the questions of the present study are as follow:
How are the types of discourse components of inclusion in Van Leeuwen's (2008) model under investigation represented in the "Bijan and Manijeh" story?
What kind of relationship exists between the application frequency of the various inclusion components analyzed following Van Leeuwen's (2008) model in "Bijan and Manijeh" story?
According to these questions, the hypotheses of this study are as the following:
Different types of discourse components of inclusion under investigation are represented in accordance with the discourse components of Van Leeuwen's (2008) model in "Bijan and Manijeh" story.
There is a significant relationship between the application frequency of different inclusion components analyzed following Van Leeuwen's (2008) model in "Bijan and Manijeh" story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Bijan and Manijeh" Story
  • Critical Discourse Analysis
  • Inclusion Components
  • Social Actors
  • Van Leeuwen's Model
مراجع
  1. اسداللهی، مائده و ذوالفقار علامی (1396). «تحلیل روایی داستان سیاوش براساس الگوی کنشگران اجتماعی ون لیوون». زبان و ادبیات فارسی. دوره 25. شماره 83. صص 187-208.
  2. افشار،کاظم (1379). «تاریخچه‌ی نام خانوادگی در ایران». ادبیات و علوم انسانی. دوره 1. شماره23. صص 18-30.
  3. اکبری، حمیدرضا، شجاع تفکّری‌رضایی و خسرو غلامعلی‌زاده (1398). «بازنمایی کنشگران اجتماعی داستان  آب بید با بهره‌گیری از الگوی جامعه شناختی معنایی ون لیوون». مطالعات زبان­ها وگویش‌های غرب ایران. دوره 7. شماره 25. صص 25-33.
  4. اندی، سیّدتقی، مسعود اسدی و نرجس سعیدنیا (1393). «بازنمایی زن در رمان­های سووشون وسنگ صبور از منظرتحلیل گفتمان انتقادی». مجموعه مقالات دانشگاه علّامه طباطبایی. شمارة 331. صص 687-704.
  5. پورجوادی، نصرالله (1371). «معراج پیامبر(ص) و نام‌های نیک». پژوهشنامه عرفان. شماره14. صص 43-57.
  6. پوشنه، آتنا و مرتضی معین (1392). «تحلیل گفتمان انتقادی دراثری از ابراهیم گلستان با استفاده از مؤلفه‌های جامعه‌شناختی و معنایی گفتمان‌مدار با توجه به بازنمایی کارگزاران اجتماعی». جستارهای زبانی. دوره 1. شماره14.صص 26-1.
  7. جنیدی جعفری، محمود و طوبی خاقانی (1394). «بررسی کنش­های اجتماعی در مجموعه داستان زن زیادی ازجلال آل احمد بر اساس الگوی ون لیوون(2008)». بوستان ادب. دوره 2. شماره 6. صص 77-97.
  8. جوکار، سمیه و جلال رحیمیان (1394). «تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در اشعارسیاسی ملک الشّعرای بهار از منظرگفتمان‌شناسی انتقادی». شعرپژوهی. دوره 7. شماره 2. صص 111-134.
  9. خالقی مطلق، جلال (1393). سخن‌های دیرینه: مجموعه مقالات درباره‌ فردوسی. تهران: افکار.
  10. خزانه‌دارلو، محمّدعلی و مجید جلاله‌وند الکلامی(1392).«تحلیل انتقادی گفتمان قدرت در دو فصل از سیاست‌نامه خواجه نظام الملک توسی». سیاست جهانی. شماره 3. صص 89 -108.
  11. رحیمیان، جلال و زهرا جهانبانی (1402). «تحلیل گفتمان انتقادی در روایت­های زنان تحت خشونت خانگی بر اساس مدل کنشگران اجتماعی ون لیوون(2008)». زبان‌پژوهی. دوره 15. شماره 46. صص 85-110.
  12. رشیدی، ناصر و اصمعان سعیدی (1393). «تحلیل گفتمان انتقادی کتاب فارسی امروزبرای دانشجویان خارجی براساس چارچوب تحلیلی ون دایک و ون لیوون». پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی. دوره 1. شماره 32. صص 126-100.
  13.  رفیعی، افروز (1391). تحلیل باب­های چهارم و هشتم گلستان سعدی بر اساس چارچوب ون لیوون (2008) و بازنمایی کنش­های  اجتماعی درگفتمان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.
  14. شریف، مریم و لطف‌الله یارمحمدی (1393). «بررسی رباعیات خیام ازمنظر گفتمان‌شناسی انتقادی با بهره‌گیری ازمؤلفه­های جامعه‌شناختی معنایی گفتمان‌مدار». شعر پژوهی. دوره 1. شماره 2.صص 67-72.
  15. صادقی، حسین، عبدالله واثق عباسی، محمّدامیر مشهدی و عبّاسعلی آهنگر (1397). «مؤلفه­های جامعه شناختی داستان بهرام گور و شنگل هند درشاهنامه­ی فردوسی براساس الگوی گفتمان شناسی انتقادی». مطالعات شبه قاره. دوره 34. شماره60. صص 24-48.
  16. غلامعلی­زاده، خسرو، شجاع تفکّری‌رضایی و حمیدرضا اکبری(1396). «نام‌دهی وطبقه‌بندی کنشگران اجتماعی درداستان آل بر اساس الگوی ون لیوون». جستارهای زبانی. شماره 42. صص 25-33.
  17. فردوسی، ابوالقاسم (1384). شاهنامه (از روی چاپ مسکو). به کوشش سعید حمیدیان. چ 7. تهران: قطره.
  18. فلّاحی ،محمّدهادی، نسترن توکّلی و سیامک صاحبی (1389). «بررسی و نقد روایی گلستان بر اساس نظریه تحلیل گفتمان انتقادی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. دوره 1. شماره 16. صص 109-133.
  19. مقداری، صدیقه سادات و شکوفه جهانگیری (1394). «تحلیل گفتمان انتقادی شعردفاع مقدس برای کودکان از منظر رهیافت ون لیوون(2008)». متن پژوهی ادبی. دوره 19. شماره 65. صص 121-160.
  20. مک‌دانل، دایان(1380). مقدّمه‌ای بر نظریات گفتمان. ترجمه حسینعلی نوروزی. تهران: فرهنگ گفتمان.
  21. نعمتی، ناهید (1396). بررسی مقایسه‌ای برخی مؤلفه‌های گفتمانی تعدادی از رمان‌های نوجوان و بزرگسال فارسی براساس الگوی ون لیوون (2008). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه سیستان وبلوچستان.
  22. وندایک، تیون‌ای (1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان از دستور متن تاگفتمان کاوی انتقادی. ترجمه‌ مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  23. Afshar, K. (2000). History of Last Name in Iran. Literature and Humanities, 23(1), 18-30 [In Persian].
  24. Akbari, H., Tafakkori-Rezayi, S., & Gholamalizadeh, K. (2019). The Representation of Social Actors in Ab Bid Based on Van Leeuwen's Socio-Semantic Model. Western Iranian languages and Dialects, 25(7), 25-33 [In Persian].
  25. Andi, S., Asadi, M., & Saidnia, N. (2014). Representation of Women in Savushun and Seng- E- Saboor Novels from the Perspective of Critical Discourse Analysis. Proceedings of Allameh Tabatabae'i Univwesity Conference, 331, 687-704 [In Persian].
  26. Asadollahi, M. & Allami, Z. (2017). Narrative analysis of Siavash's story Based on    Van leeuwen's Social Actor's Model. Persian Language and Literature, 83(25), 187-208 [In Persian].
  27. Fairclough, N. (1996). Language and Power. London: Routledge.
  28. Fairclough, N. (2002). Critical Discourse Analysis and the Marketization of Public Discourse. London: Routledge.
  29. Fallahi, M., Tavakkoli, N., & Sahebi, S. (2010). A Narrative Study and Critique of Gulestan Based on Discourse Critical Analysis Theory. Research in Persian Language and Literature, 1(16)109-133 [In Persian].
  30. Ferdowsi, A. (2005). Shahnameh, From Moscow's Edition. (5th ed.). Hamidian, S (Eds). Tehran: Ghatreh. [In Persian]
  31. Foucault, M. (1980). Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings 1972-1977. (2nd ed.). Brighton: Sussex Harvester.                                                                 
  32. Gholamalizadeh, K., Tafakkori-Rezaei, S., & Akbari, H. (2017). The Nomination and Categorization of Social Actors in “Al”, According to Van Leewen’s Framework. Language Related Research, 42, 25-33 [In Persian].
  33. Halliday, M, A, K., & Matthiessen, M, I, M. (2004). Halliday's Introduction to Functional Grammar. London: Routledge.
  34. Hodge, R., & Kress, G. (1976). Language as Ideology. (1st ed.). Great Britain:                                                                                       Redwood books.       
  35. Jonidi-jafari, M., & Khaghani, T. (2014). Representation of Social Actions in Jalal Ale Ahmad's Zan-E-Ziyadi Story Series Based on Van Leeuwen's Model (2008). Language Studies, 6(2), 77-97 [In Persian].
  36. Jowkar, S. Rahimian, J. (2015). A Representation of Social Actors in Bahar Critical Poems Based on Critical Discourse Analysis Approach. Journal of Bustan Adab, 2(7), 111-134 [In Persian].
  37. Kamalu, I., & Tamunobelema, I. (2015). Issues in the Study of Language and    Literature: Theory and Practice. Nigeria: University of Ibadan.
  38. Khaleghi-Motlagh, J. (2014). Ancient talks (Collection of Articles about Ferdowsi and Shahnameh). Tehran: Afkar. [In Persian]
  39. Khazaneh Dar Lou, M., & Jalalehvand Alkalami, M. (2013). Critical Discourse Analysis of Power in Two Chapters of Siasat-Nameh of Khajenezam-ol-Molk-Tusi. World Politics, 3, 89-108. [In Persian].
  40. Laclau, E., & Mouffe, C. (2001). Hegemony and Social Strategy: Toward a Radical    Democratic Politics. London: Verso.
  41. Mac Donell, D. (2001). Theories of Discourse: An Introduction. (H. A. Nouzari, Trans.). Tehran: Farhang-e-Gofteman
  42. Meghdari, S., & Jahangiri, S. (2015). A Critical Discourse Analysis of Holy Defense Poetry for Children According to Van Leeuwen’s Approach (2008). Literary Text Research, 65(19), 121-160 [In Persian].
  43. Mills, S. (1997). Discourse: New Critical Idiom. London: Routledge.
  44. Nemati, N. (2017). A Comparative Study of Some Critical Discourse Analysis Features between Persian Teenagers and Adult's Social Novels Based on Van Leeuwen (2008) (Master's thesis). Faculty of Literature and Humanities, Sistan and Baluchestan University, Iran. [In Persian].
  45. Pennycook, A. (2001). Critical Applied Linguistics: A Critical Introduction. London: Lawrence Erlbaum Associated.
  46. Pourjavadi, N. (1991). Ascension of the Prophet and Good Name. Erfan Research Journal, 14, 43-57. [In Persian].
  47. Poushaneh, A., & Moin, M. (2013). The Representation of Social Actors via Socio-Semantic Features in One Story by Ebrahim Golestan: A CDA Study. Language Related Research (Comparative Language and Literature research), 14(1), 1-26 [In Persian].
  48. Rafiee, A. (2012). A Study of the Fourth and Eighth Chapters of Saadi's Golestan Based on Van Leeuwen's (2008) Framework: Representation of Social Actions in Discourse (Master’s thesis). Faculty of Literature and Humanities, Shiraz University, Iran. [In Persian].
  49. Rahimian, J., & Jahanbani, Zahra. (2023). Critical Discourse Analysis of Women's Narratives Whom are Under the Violence Based on Van Leeuwen's Model. Zabanpajuhi, 15(46), 85-110. [In Persian].
  50. Rashidi, N., & Saidi, A. (2014). Critical Discourse Analysis of Today's Persian Book for International Students Based on Van Dijk and Van Leeuwen's Analytical Framework. Biannual Journal University Textbooks; Research and Writing, 32(1), 100-126. [In Persian].
  51. Sadeghi, H., Vasegh Abbasi, A., Mashhadi, M., & Ahangar, A, A. (2018). Socio Features in the Story of Bahram-e Goor and Shangol-e Hend in the Ferdowsi’s Shahnameh (According to Van Leeuwen Critical Discourse Pattern). Journal of Subcontinent Researches, 34 (60), 24-44 [In Persian].
  52. Sharif, M. YarMohammadi, L. (2014). A Critical Discourse Analysis of Khayam's Quatrains with References to Socio-semantic Discursive Features. Boostan Adab, 1(2), 67-72 [In Persian].
  53. Van Dijk, T. (2003). A Study in Discourse Analysis: From Text Order to Critical Discourse Research (M. Mohajer & M. Nabavi, Trans.). Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. [In Persian].
  54. Van Dijk, T. (2004). Ideology and Discourse Analysis. London: Routledge.
  55. Van Leeuwen, T. (1996). The Representation of Social Actors (3rd ed.). New Yourk: Oxford University Press.
  56. Van Leeuwen, T. (2008). Discourse and Practice (2nd ed.). New Yourk: Oxford University Press.
  57. Wodak, R., & Meyer, M. (2001). Methods of Critical Discourse Analysis. London: Sage.
زبان پژوهی
دوره 15، شماره 47 - شماره پیاپی 47
مرداد 1402
صفحه 185-212
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار