زبان پژوهی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

اخبار و اعلانات

اطلاعات آماری نشریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

اعضای هیات تحریریه

اهداف و چشم انداز

بانک ها و نمایه نامه ها

پرسش‌های متداول

پیوندهای مفید

درباره نشریه

فرایند پذیرش مقاله

کارکنان اجرایی

محورهای موضوعی

راهنمای نویسندگان

تنظیم مقالات انگلیسی

تعارض منافع

تعهدنامه

راهنمای ثبت داوری در Publons

داوران نشریه در 1398

داوران نشریه در 1399

لیست داوران 1400

لیست داوران1401

لیست داوران1402

بررسی تطبیقی استعاره مفهومی زمان درآثار محمود دولت آبادی و یوسف ادریس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، هیأت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، هیأت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

زبان‌شناسان بر آن اند تا برای بسیاری از پژوهش‌های ذوقی، معیاری علمی و عینی به دست دهند. یکی از نظریه‌هایی که در پژوهش‌های ادبی نمود یافته، نظریة استعاره‌های مفهومی جورج لیکاف و مارک جانسون (Lakoff & Johnson, 2018) است. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی مفهوم انتزاعیِ زمان، در سه جلد نخست رمان کلیدرِ محمود دولت آبادی (Dolatabadi, 1995) و چهار رمان (البیضاء، العسکری الأسود، الحرام و العیب) یوسف ادریس (Idris, 1987; Idris, 1987; Idris, 2000; Idris, 2004) است تا از این رهگذر به این پرسش پاسخ دهد که انواع نگاشت‌ها برای استعاره‌ مفهومیِ زمان، با توجه به تفاوت‌های فرهنگی و فکری در آثار محمود دولت آبادی و یوسف ادریس کدام است و دربردارندة چه پیامی هستند. روش پژوهش، به صورت تطبیقی و گردآوری داده‌ها است که در تطبیق و تحلیل داده‌ها بر مبنای مکتب آمریکایی پیش رفته‌است. مفهوم انتزاعی زمان در آثار دو ادیب، در پنج حوزۀ مبدأ شیء، مکان، ظرف، انسان و غذا تصویرسازی شده‌است و حوزه‌های شیء و مکان بیشترین فراوانی را نسبت به دیگر حوزه‌ها دارند که بیانگر تمایل به بصری‌سازی مفهوم انتزاعیِ زمان در قالب شیء و مکان در آثار دو ادیب است. در حوزۀ مبدأ شیء، مفهوم زمان در نمونه‌های فارسی نسبت به عربی، در قالب‌های متنوع‌تری صورت گرفته که بر تنوع تصویرگرایی و انعطاف بیشتر ذهن فارسی زبانان اشاره دارد. با توجه به مدل حرکتی رَی (Ray, 1991) برای زمان (خطی، دایره‌ای، مارپیچی) در نمونه‌های فارسی شاهد حرکت خطی و در نمونه‌های عربی شاهد حرکت مدوّر برای زمان هستیم که نوع حرکت‌ها کاملا برگرفته از بافت اجتماعی و شرایط زندگی نویسنده یا شخصیت‌های داستان است. با توجه به دیدگاه لیکاف و جانسون (Lakoff & Johnson, 2018) پیرامون دو مبنای تجربۀ محیطی و تجربۀ بدنی از مبانی تشکیل دهندۀ استعاره‌های مفهومی، فراوانی‌ها و جامعۀ آماری به‌دست‌آمده، گویای این است که در آثار دو ادیب مفهوم‌سازیِ صورت گرفته برای مفهوم انتزاعیِ زمان، بیشتر بر اساس مبنای تجربیِ متأثر از محیط پیرامون است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Time Metaphor in Mahmoud Dolatabadi and Yusuf Idris’ Novels

نویسندگان [English]

  • Mehran Gholamalizadeh 1
  • Ali reza Mohammadrezaei 2
  • Sadeq Fathi 3

1 PhD in Arabic language and literature, Farabi Campus, University of Tehran, Iran, Tehran

2 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Farabi Campus, University of Tehran, Iran, Tehran

3 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Farabi Campus, University of Tehran, Iran, Tehran.

چکیده [English]

Contemporary linguistics always seeks to present new theories to regulate studies systematically and objectively. After the emergence of cognitive semantics, many researchers and linguists started to write about it. One of the theories of cognitive semantics in literary studies is George Lakoff and Mark Johnson's conceptual metaphors theory. Metaphors, we live by described conceptual theory of metaphor or conceptual metaphor in detail in their first joint book.
Regarding their theory, Lakoff and Johnson believe that one conceptual domain is understood based on another conceptual domain in conceptual metaphor. Since metaphor creates an implicit similarity between two domains or two conceptual domains, the term mapping can illustrate the connection between the two dominions. This term matches the characteristics of two cognitive domains close to each other in the form of metaphors. Conceptual metaphor is, in fact, the process of understanding and experiencing dominion (a), which takes place with the help of phenomena and terms related to dominion (b).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Linguistics
  • Conceptual Metaphors
  • Mahmoud Dolatabadi
  • Time
  • Yusuf Idris
مراجع
  1. ادریس، یوسف (1987). الأعمال الکاملة (الروایات). الطبعة الأولی. القاهرة: الدارالشروق.
  2. ادریس، یوسف (1987). البیضاء. چ 2. بیروت: دارالشروق.
  3. ادریس، یوسف (2000). العیب. بیروت: دارالشروق.
  4. ادریس، یوسف (بی تا). الحرام. بیروت: دارالعلم.
  5. ارسطو (1397). متافیزیک. ترجمة شرف الدین خراسانی. تهران: حکمت.
  6. افراشی، آزیتا (1397). استعاره و شناخت. تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  7. افراشی، آزیتا، تورج حسامی و بئاتریس سالاس. (1391). «بررسی تطبیقی استعاره‌های مفهومی جهتی در زبان‌های اسپانیایی و فارسی». جستارهای زبانی. دورة 3. شمارة 4. صص 1-23.
  8. براتی، مرتضی(1396). «بررسی و ارزیابی نظریۀ استعاره‌های مفهومی». مطالعات زبانی و بلاغی. دورۀ 8. شماره 16. صص84-51.
  9. برگسن، هانری (1368). پژوهش در نهاد زمان. ترجمة علی قلی بیانی. تهران: سهامی انتشار.
  10. حمود، محمد (2001)، موسوعة الأدباء والشعراء العرب. الطبعة الأولی. دارالفکر: بیروت.
  11. دولت آبادی، محمود (1374). کلیدر، چ 11. تهران: فرهنگ معاصر.
  12. رجائی، نجمه (1387). آشنایی با نقد معاصر عربی. مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
  13. رضانژاد رامهرمزی، امیر (1389). مقوله بندی زمان در زبان فارسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
  14. رئیسی، فاطمه، آزیتا افراشی، شهین نعمت زاده و مریم مقدسین (1398). استعاره‌های مفهومی زمان در زبان فارسی: رویکردی شناختی-پیکره‌ای، مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران. دورۀ 8. شمارۀ 1. صص20-15.
  15. سجودی، فرزان و زهرا قنبری (1391). «بررسی معناشناختی استعارۀ زمان در داستان‌های کودک به زمان  فارسی». نقد ادبی. سال 5. شماره 19. ص156-135 .
  16. صدری، نیره (1384). بررسی استعاره در زبان فارسی از دیدگاه زبانشناسی شناختی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
  17. فاروق، عبدالمعطی (1994). یوسف ادریس بین القصة القصیرة والابداع الأدبی. الطبعة الأولی. بیروت: دارالکتب العلمیة.
  18. کوچش، زولتان (1396الف). استعاره‌ها از کجا می‌آیند. ترجمة جهانشاه میرزابیگی. تهران: آگاه.
  19. کوچش، زولتان (1396ب)، استعاره، مقدمه‌ای کاربردی. ترجمة جهانشاه میرزابیگی. چ 3. تهران: آگه.
  20. گلفام، ارسلان، عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا و سیما حسن دخت فیروز (1382). «استعاره مفهومی زمان در شعر فروغ فرخزاد». نقد ادبی. دورۀ 2. شمارة 7. صص136-121.
  21. لیکاف، جورج (1396). قلمرو تازۀ علوم شناختی. ترجمة جهانشاه میرزابیگی. چ 2. تهران: آگاه.
  22. لیکاف، جورج و مارک جانسون (1397). استعاره‌هایی که با آن‌ها زندگی می‌کنیم. ترجمه هاجر آقا ابراهیمی. چ 3. تهران: نشر علم.
  23. مختاری، قاسم (1388). بررسی تطبیقی زندگی و برخی آثار محمود دولت آبادی و یوسف ادریس. زبان و ادبیات فارسی. شماره 2. صص106-92.
  24. مطوری، حسین، الخاص ویسی، بهمن گرجیان و مهران معماری (1400). «بازنمایی خط ذهنی زمان در ساختار زبانی گویشوران فارسی زبان». زبان‌پژوهی. دورة 13. شمارۀ 41. صص 9-32.
  25. موسوی کریمی، سید مسعود (1379).« زمان چیست؟».  نامه مفید. دوره 6. شمارة 3. صص 163-196. 
  26. میرعابدینی، حسن (1382). صدسال داستان نویسی ایران. چ 3. تهران: چشمه.
  27. هاشمی، زهره (1389). «نظریۀ استعاره‌های مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون». ادب‌پژوهی. دورۀ 4. شماره 2. صص 119-140.
  28. یوسفی راد، فاطمه و ارسلان گلفام (1382). بررسی استعاره زمان در زبان فارسی: رویکرد معناشناسی شناختی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.
  29. Afrashi, A. (2018). Metaphor and Cognition. Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies [In Persian]
  30. Afrashi, A., Hesami, T., Salas, B. (2012). A Comparative Survey of Orientational Conceptual Metaphors in Spanish and Persian. Language Related Research, 3(4), 1-23. [In Persian]
  31. Aristotle (2018). Metaphysics (Sh. A. Khorasani, Trans.), Tehran: Hekmat [In Persian].
  32. Barati, M. (2017). Evaluation of Conceptual Metaphor Theory. The Journal of Linguistic and Rhetorical Studies, 8(16), 84-51 [In Persian]
  33. Bergson, H. (1989). Research in the Institution of Time. (A. Gh. Bayani, Trans.), Tehran: Publishing Company [In Persian]
  34. Dolatabadi, M. (1995). Kelidar. (11nd ed). Tehran: Contemporary encyclopedia. [In Persian]
  35. Evans, V. (2003). The Structure of Time: Language, Meaning and Temporal Cognition. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamin publishing Company.
  36. Farooq, A. (1994). Yusuf Idris between short stories and literary innovations (1nd ed). Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya [In Arabic]
  37. Gulfam, A., Kordzafaranloo Kambuzia, A., Hassan Dokht Firooz, S. (2003). The Conceptual Metaphor of Time in Forough Farrokhzad's Poetry. Journal of Literary Criticism, 2 (7), 121-136. [In Persian]
  38. Hamoud, M. (2001). Encyclopedia of Arabic Literature and Poets. (1nd ed). Beirut: Dar al-Fikr [In Arabic]
  39. Hashemi, Z. (2010). Theory of Conceptual Metaphors from the Viewpoint of Lakoff and Johnson. Journal of Literary Studies, 4(2), 119-140 [In Persian]
  40. Idris, Y. (1987a). Complete actions (narrations). (1nd ed). Cairo: Dar al-Shorouk [In Arabic]
  41. Idris, Y. (1987b). Al-Bayda (2nd ed). Beirut: Dar al-Shorouk [In Arabic].
  42. Idris, Y. (2000). Al-Aib. Beirut: Dar Al-Shorouk [In Arabic].
  43. Idris, Y. (n.d). Haram. Beirut: Dar al-Alam [In Arabic]
  44. Kovecses, Z. (2017a). Metaphor, Practical Introduction. (J. Mirzabeigi, Trans.). (3nd ed), Tehran: Agah [In Persian]
  45. Kovecses, Z. (2017b). Where do metaphors come from, (J.  Mirzabeigi, Trans.). Tehran: Agah [In Persian]
  46. Lakoff, G. (1980). Conceptual metaphor in Everyday Language. The Journal of Philosophy. 77 (8), 453-486
  47. Lakoff, G. (2017). The New domain of cognitive sciences. (J. Mirzabeigi, Trans.). (2nd ed). Tehran: Agah [In Persian]
  48. Lakoff, G. and Johnson, M. (2018). Metaphors we live with. (H. Agha Ebrahimi, Trans.). (3nd ed). Tehran: Alam [In Persian]
  49. Lakoff, G., & Johnson, M. (2003) Metaphors we live by. (2nd ed). Chicago: University of Chicago Press
  50. Lakoff, G., Johnson, M., & Turner, M. (1989). More than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago: University of Chicago Press
  51. Mir Abedini, H. (2003). One Hundred Years of Iranian Fiction. (3rd ed), Tehran: Cheshmeh [In Persian]
  52. Mokhtari, Gh. (2009). A Comparative Study of the Life and Some Works of Mahmoud Dolatabadi and Yousef Idris. Quarterly Journal of Persian Language and Literature, 2. 92-106 [In Persian]
  53. Motavari, H., Veisi, A., Georgian, B., & Memari, M. (2022). Representation of the mental line of time in the linguistic structure of Persian speakers. Zanapazhuhi. 13(41), 9-32 [In Persian]
  54. Mousavi Karimi, S. M., (2000). The Nature of Time. Nameh-ye-Mofid, 6 3(23), 163-196 [In Persian]
  55. Raiisi, F., Afrashi, A., NematZadeh, Sh., Moghadasin, M. (2020). Conceptual Metaphors of time in Persian: A cognitive and Corpus-based Approach. Journal of Western Iranian Language and Dialect. 8 (1), 15-29 [In Persian]
  56. Rajaei, N. (2008). Introduction to Contemporary Arabic Criticism. Mashhad: Mashhad University Press. [In Persian]
  57. Ray, C. (1991). Time, space and philosophy. London: Routledge
  58. Rezanejad Ramhormozi, A. (2010). Classification of Time in Persian Language (Master Thesis). Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran [In Persian]
  59. Sadri, N. (2005). A Study of Metaphor in Persian Language from the Perspective of Cognitive Linguistics. Tehran: Allameh Tabatabai University. [In Persian]
  60. Sojudi, F., and Ghanbari, Z. (2012). A Semantic Study of the Metaphor of Time in Persian Children's Stories. Literary Criticism Quarterly, 5(19), 156-135. [In Persian]
  61. Yousefi Rad, F., Gulfam, A. (2003). A Study of Metaphor of Time in Persian (Master thesis). Tarbiat Modares University, Tehran, Iran [In Persian]
زبان پژوهی
دوره 14، شماره 43 - شماره پیاپی 43
تیر 1401
صفحه 33-63
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار