مبتداسازیِ ضمیرگذارِ ساخت ملکی در زبان فارسی بر اساس نظریۀ بهینگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 دکترای تخصصی زبان‌شناسی، دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 دکترای تخصصی زبان‌شناسی، دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشکدة زبان‌های خارجی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی کارایی نظریه بهینگی در تجزیه و تحلیل مقوله ساخت ملکی زبان فارسی است. مقاله پیش­رو می­کوشد با استفاده از نظریه نحو ترازمند (2004; Newson, 2010 Newson,) و در چارچوب نظریه بهینگی (Prince & Smolensky, 1993/2004) نشان دهد که در ایجاد مبتداسازی ضمیرگذار ساخت ملکی در زبان فارسی محدودیت­هایی مشتمل بر محدودیت­های تقدم، مجاورت و وفاداری اعمال می­شوند که ترتیب مرتبه­ بندی آن‌ها صورت یا صورت­های بهینه را مشخص می­سازد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و نمونه ­های مورد بررسی مشتمل بر زبان محاوره است. مواردی که در این مقاله بررسی می­شوند عبارتند از الف) ماهیت سازه مبتداشده در ساخت ملکی ب) وضعیت موضوع اول (فاعل) به صورت اسم خاص یا ضمیر فاعلی محذوف و ج) وضعیت مبتداسازی مضاعف در ساخت ملکی زبان فارسی. یافته‌های مربوط به تابلوها نشان می­دهد که مبتداسازی ضمیرگذار مالک در ساخت ملکی در واقع مبتداسازی افزوده است و نه موضوع. بر مبنای یافته‌های پژوهش، حضور فاعل به‌صورت اسم خاص و یا ضمیر فاعلی تأثیر یکسانی بر تحلیل تابلوها دارد. از سوی دیگر، در ساخت ملکی زبان فارسی امکان مبتداسازی مضاعف وجود دارد. این پژوهش نشان می­دهد که نظریه بهینگی و یک نظام ترازمند مبتنی بر ترتیب خطی سازه­ها در تجزیه و تحلیل ساخت مبتداسازی ضمیرگذار مالک زبان فارسی کارایی لازم را دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Persian Possessive Construction Left Dislocation based on Optimality Perspective

نویسندگان [English]

  • Bahman Abdoli 1
  • Ali Alizadeh 2
  • Vali Rezai 3
1 PhD in General Linguistics, Department of Linguistics, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
2 Associate Professor in Department of Linguistics, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
3 Associate Professor in Department of Linguistics, Isfahan University, Isfahan, Iran
چکیده [English]

This study investigates non-canonical syntax in the Persian language from a non-hierarchical perspective, emphasizing the significant role of information-structural triggers, including topic and focus, in shaping the non-canonical order of left-dislocated possessive constructions. We apply Optimality Theory (Prince & Smolensky, 1993; 2004) to account for the grammatical and pragmatic properties of these constructions. Additionally, we utilize Syntax First Alignment (Newson, 2004; 2010) to explore the constraints and discourse-pragmatic reasons for left-dislocated possessive constructions, particularly those related to left dislocation in Persian.
While left dislocation may resemble preposing, it differs in that a co-referential pronoun occupies the canonical position of the marked constituent (Schiffrin & Hamilton, 2008). Dabir-Moghaddam (2005) explains that left dislocation involves moving an item to the sentence-initial position, with a resumptive pronoun taking its original place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alignment Syntax
  • Left dislocation
  • Optimality Theory
  • Possessive Construction

مراجع

  1. دبیر مقدم، محمد (1384). پژوهش­های زبان­شناختی فارسی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  2. دبیرمقدم، محمد (1387). زبان­شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. چ3. تهران: سمت.
  3. شهیدی، نوشین (1379). مبتداسازی در زبان فارسی با نگاهی نقش­گرا. پایان ­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی.
  4. عزیزیان، یونس (1394). تحلیل و بررسی مبتداسازی، اسنادی­ سازی و شبه­اسنادی­سازی در زبان فارسی از منظر دستور ساختاری. پایان‌نامه دکتری زبان­شناسی همگانی. دانشگاه تربیت مدرس.
  5. غلامعلی زاده، خسرو (1382). ساخت زبان فارسی. تهران: احیاء کتاب.
  6. متولیان، رضوان (1395). «تحلیلی بین زبانی از پارامتر ضمیراندازی در زبان فارسی». زبان­ پژوهی. دورة 8. شمارة 21. صص 133-166.
  7. Azizian, Y. (2015). Clefting, Pseudo-clefting and Topicalization in Persian: a Consruction Grammar Approach (PhD Dissertation). Tarbiat Modares University, Tehran, Iran [In Persian].
  8. Dabir-Moghaddam, M. (2005). Studies in Persian Linguistics: Selected Articles. Tehran: Mærkæz-e Næšr. [In Persian]
  9. Dabir-Moghaddam, M. (2009). Theoretical Linguistics: Emergence and Development of Generative Grammar. Tehran: SAMT. [In Persian]
  10. Geluykens, R. (1992). From discourse process to grammatical construction. On left-dislocation in English. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing.
  11. Gholamalizadeh, K. (2003). Persian Structure. Tehran: Ehya-e-Ketab. [In Persian]
  12. Grohmann, K. (2000). Information Status and Noncanonical Word Order in English. Studies in Language, 24 (2), 470-477.
  13. Kager, R. (1999). Optimality Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
  14. Lambrecht, K. (2001). Dislocation. In Martin Haspelmath (ed.). Language Typology and Language Universals. An International Handbook (Vol. 2. pp. 1050-1078). Berlin: de Gruyter.
  15. Legendre, G., Grimshaw, J., & Vinker, S. (2001). Optimality theoretic Syntax. Cambridge, MA: The MIT Press.
  16. Mahootian, S., & Gebhardt, L. (1997). Persian Descriptive grammars. London: Routledge.
  17. McCarthy, J. & Prince, A. (1998). Prosodic Morphology. In Andrew Spencer and Arnold Zwicky (ed.). Handbook of Morphology (pp. 283-305), Basil Blackwell.
  18. Moezzipour, F. (2015). A Functional Characterization of the Persian Left Periphery in an RRG Constructional Account (PhD Dissertation). Trinity College Dublin, Dublin, Ireland.
  19. Motavallian, R. (2017). A cross- linguistic Analysis of Pro-drop Parameter in Farsi. Zabanpazhuhi, 8(21), 133-166 [In Persian].
  20. Nagy, G. (2013). Left Dislocation in Optimality Theory (PhD Dissertation). Eötvös Loránd University, Budapest, Hungary.
  21. Newson, M. (2004). Deforestation in Syntax. The Even Yearbook 6, 135-148. http://seas3.elte.hu/delg/publications/even
  22. Newson, M. (2010). Syntax first, words after: a possible consequence of doing Alignment Syntax without a lexicon. In LÁSZLÓ VARGA (ed.). The Even Yearbook 9 (pp. 1-47), Budapest: Eötvös Loránd University. http://seas3.elte.hu/delg/publications/even/2010.html
  23. Newson, M., & Maunula, V. (2006). Word order in Finnish: whose side is the focus on?  In LÁSZLÓ VARGA (Eds.), The Even Yearbook 7 (pp. 1-35). Budapest: Eötvös Loránd University. 1http://seas3.elte.hu/delg/publications/even/2008.html
  24. Prince, A., & Smolensky, P. (1993/2004). Optimality Theory: Constraint Interaction in Grammar. Malden, M.A. And Oxford: Blackwell.
  25. Prince, A. (1997). Elsewhere and Otherwise. Glot International, 2 (1), 23-24. ROA-217.
  26. Prince, A. (1999). Two lectures on Optimality Theory. Phonological Studies, 2, 119-138.
  27. Schiffrin, D., Tannen, D., & Hamilton, H. E.  (2008). The handbook of discourse analysis. USA: John Wiley & Sons.
  28. Shaer, B. & Frey, W. (2004). Integrated and Non- Integrated Left- peripheral Elements in German and English. Zas Papers in Linguistics, 1 (2), 465-502.
  29. Shahidi, N. (2000). Topicalization in Persian: A Functional Perspective (Master’s thesis). Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran [In Persian].
زبان پژوهی
دوره 15، شماره 48
آذر 1402
صفحه 201-223

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار