بازترجمه و سیر تحول توانشِ ترجمه ایِ مترجم: موردپژوهیِ آثار صالح حسینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مترجمی زبان انگلیسی،‌ گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه مترجمی زبان انگلیسی، هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

در پژوهش داده-محور پیش‌رو تلاش شد تا سیر تحول توانش ترجمه‌ای یک مترجم (صالح حسینی) در گذر زمان بررسی شود. بدین منظور، ترجمه‌ها‌ی اولیه و بازترجمه‌های فارسی دو رمان انگلیسی (1984 و لرد جیم) (Conrad, 1996; Orwell, 1992) به دست همان مترجم در یک بازه زمانی ده ساله در دو سطح واژگانی و نحوی  مقابله و مقایسه شدند. پس از تحلیل داده‌های گردآوری شده در مرحلة نخست، برای درک بهتر و عمیق‌تر یافته‌های پژوهش، در مرحلة دوم مصاحبه‌ای با مترجم موردنظر ترتیب داده شد. یافته‌ها نشان داد که در بازترجمه‌ها، مترجم با درکی جدید از متن مبدأ، شرایط متن مقصد و معانی مورد نظر نویسنده دست به اصلاحات فراوانی زده‌است و به سمت طبیعی‌تر شدن ترجمه‌ها پیش رفته‌است. چنین می‌نماید که این امر نتیجه تقویت توانش ترجمه‌ای وی در طول بازه یاد شده‌است. در واقع، یافته‌های این پژوهش نشان داد که مترجم در ترجمه‌های اولیه بیشتر در پی انتقال معنای تحت‌الفظی و وفاداری (عمدتاً صوری) به متن مبدأ بوده‌است، در حالی که در بازترجمه‌ها، زبان مقصد را به کوشش واداشته است تا هرچه روشن‌تر صورت و معنای مستتر در متن مبدأ را بازتاباند. در نتیجه با توجه به تحلیل داده‌های متنی (واژگانی و نحوی) در مرحلة نخست پژوهش و پاسخ‌های مترجم در مصاحبه (مرحلة دوم) می‌توان گفت توانش ترجمه‌ای مترجم همواره در حال پیشرفت است (و باید باشد) و کیفیت ترجمه‌ها تحت تأثیر عواملی چون تجربه، تخصص، گذر زمان، انتظارات مخاطب، هنجارهای رایج و دیگر شرایط بافت ترجمه، دست‌خوش تغییر و تحول می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Retranslation and Development of the Translator's Translation Competence over Time: A Case Study of Saleh Hosseini’s Works

نویسندگان [English]

  • Sajjad Tahmasbi Boveiri 1
  • Mir Saeed Mousavi Razavi 2
1 M.A. Graduate in English Translation Studies, Allameh Tabataba’i University, Iran, Tehran
2 Associate professor at the Department of English Translation, Faculty of Persian Literature and Foreign Language, Allameh Tabataba’i University, Iran, Tehran
چکیده [English]

The present data-driven research addresses retranslation and the development of the translator’s (Saleh Hosseini) competence over time.  Saleh Hosseini is a very prolific translator of Anglo-American literature in Iran. He spent his time doing full-length translation and teaching translation. His translations are printed and reprinted in huge numbers, making him an influential figure in the Iranian translation market. Moreover, his retranslations of his own previous translations make him an exceptional figure in translation studies. Retranslation is not an easy task; it is an ‘artistic recreation’ rather than a mere repetition. In fact, the second translation challenges the first translation of the same original work. Thus, the re-translator needs both translation skills and the courage to take up the challenge. The groundbreaking discussion on translators (i.e., Translator Studies) proposed by Chesterman (2009) served as the theoretical point of departure for the present research. Accordingly, Chesterman (2009) suggested a diagram as one way for conceptualizing Translator Studies. In his opinion, there are three branches in this diagram: Cultural, sociological and cognitive branches. The cultural branch is related to history, values, ideologies, the role of translators, and so forth. The Sociological branch concerns the translators’ behavior and their social networks. The cognitive branch deals with the decision-making, mental processes, the influence of emotions, personality, and attitudes towards norms. The present research draws upon the third branch of Translator Studies i.e., the cognitive branch.

کلیدواژه‌ها [English]

  • First Translation
  • Retranslation
  • Self-retranslation
  • Translation Competence

مراجع

  1. اورول، جورج (1361). 1984. ترجمه صالح حسینی. چ 1. تهران: نیلوفر
  2. اورول، جورج (1391) . 1984. ترجمه‌ صالح حسینی. چ 14. تهران: نیلوفر
  3. کنراد، جوزف (1362) . لرد جیم. ترجمة صالح حسینی. چ 1. تهران: نیلوفر
  4. کنراد، جوزف (1375). لرد جیم. ترجمه صالح حسینی. چ 2. تهران: نیلوفر
  5. ایران‌منش، احمد (1401). «رویکرد قالب‌بنیاد در ترجمه عناصر فرهنگی: مطالعه موردی دوبله فارسی پویانمایی شاهزاده دل‌ربا». زبان‌پژوهی. سال 14. شمارۀ 42. صص.  147-125.
  6. Beeby, A. (2000). Evaluating the Development of Translation Competence. In B. Adab, & C. Schaeffner (Eds.), Developing Translation Competence. (pp. 185-198). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
  7. Bensimon, P. (1990). Presentation. Palimpsestes, XIII (4), ix-xiii.
  8. Berman, A. (1990). La retraduction comme espace de la traduction. Palimpsestes, XIII (4), 1-7.
  9. Campbell, S. (1991). Towards a Model of Translation Competence. Meta: Translators' Journal, 36(2-3), 329-43.
  10. Chesterman, A. (2009). The Name and Nature of Translator Studies. Hermes Journal of Language and Communication Studies, 42, 13-22.
  11. Conrad, J (1996). Lord Jim, an Authoritative text. )T. C. Moser, Trans.), Standford University: New York. London.
  12. EMT group. (2009). European Master´s in Translation (EMT) FAQ. European Commission. Retrieved from <http://ec.europa.eu/dgs/translation/programmes/emt/network/emt_faq_en.pdf>
  13. Fox, O. (2000). The Use of Translation Diaries in a Process-Oriented Translation Teaching Methodology. In B. Adab, & C. Schaeffner (Eds.), Developing Translation Competence (pp. 115-130). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
  14. Iranmanesh, A. (2022). Frame-based approach in translating cultural elements: A case study of the Persian dubbing of Charming. Zabanpazhuhi, 14(42), 125-147 [In Persian]
  15. Kastberg, P. (2007). Cultural Issues Facing the Technical Translator. The Journal of Specialized Translation (8), 104- 108.
  16. Koller, W. (1992). Einführung in die Übersetzungswissenschaft. Heidelberg: Quelle and Meyer.
  17. Mousavi Razavi, M. S., & Tahmasbi Boveiri, S. (2019). A Meta-analytical Critique of Antoine Berman’s Retranslation Hypothesis. Translation Studies Quarterly, 17(65), 21–36.
  18. Neubert, A. (2000). Competence in language, in languages, and in translation. In C. Shaffner, & A. Beverly (Eds.), Developing translation Competence (pp. 3-18). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
  19. Nida, E. (1964). Towards a Science of Translation. Brill: Leiden.
  20. Nord, C. (2005). Text Analysis in Translation: Theory, Methodology and Didactic: Application of a Model for Translation-Oriented Text Analysis. Amsterdam: Rododpi.
  21. Orozco, M. & Hurtado Albir, A. (2002). Measuring Translation Competence Acquisition. Meta, 47(3), 375–402. https://doi.org/10.7202/008022ar
  22. Orwell, G. (1992). Nineteen Eighty-Four. Everyman’s Library: New York and London, Toronto.
  23. Orwell, G. (1982). Nineteen Eighty-Four. (S. Hosseini, Trans.) (1st ed). Tehran: Niloufar [In Persian].
  24. Orwell, G. (2012). Nineteen Eighty-Four. (S. Hosseini, Trans.) (14th ed). Tehran: Niloufar [In Persian].
  25. Conard, J. (1982). Lord Jim. (S. Hosseini, Trans.) (1st ed). Tehran: Niloufar [In Persian].
  26. Conard, J. (1996). Lord Jim. (S. Hosseini, Trans.) (2nd ed). Tehran: Niloufar [In Persian].
  27. PACTE. (1998). La competencia traductora y su aprendizaje: Objetivos, hipótesis y metodología de un proyecto de investigación. Poster, IV Congrés Internacional sobre Traducció. Bellatera (Barcelona): Universitat Autònoma de Barcelona.
  28. PACTE. (2003). Building a Translation Competence Model. In F. Alves (Ed.), Triangulating Translation: Perspectives in Process Oriented Research (pp. 43-66). Amsterdam: John Benjamins.
  29. PACTE. (2005). Investigating Translation Competence: Conceptual and Methodological Issues. Meta: Translator’s Journal, 50(2), 609-619.
  30. PACTE. (2009). Results of the Validation of the PACTE Translation Competence Model: Acceptability and Decision Making. Across Languages and Cultures, 10 (2), 207-230.
  31. Robinson, D. (1999). Retranslation and ideosomatic drift. Retrieved from: <www.umass.edu/french/people/profiles/documents/Robinson.pdf.>
  32. Rothe Neves, R. (2007). Notes on the Concept of Translator's Competence. Quaderns: revista de traduccio, 14, 125-137. Retrieved from <https://www.google.com/search?q=Notes+on+the+concept+of+Translator%27s+competence>
  33. Schaffner, C. (2000). Running before Walking? Designing a Translation Programme at Undergraduate Level. In B. Adab, & C. Schaeffner (Eds.), Developing Translation Competence (pp. 143-156). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
  34. Sebokova, S. (2010). Comparing Translation Competence (Unpublished Master's thesis). Brno: Masaryk University. Retrieved from < https://is.muni.cz/th/146168/ff_m/Stase-ctc.pdf>
  35. Shreve, G. M. (1997). Cognition and evolution of translation competence. In J. H. Danks, G. M. Shreve, S. B. Fountain, & M. K. McBeath (Eds.), Cognitive processes in translation and interpreting (pp. 120-136). Thousand Oaks, CA: Sage.
  36. Taebi, E., & Mousavi Razavi, M. S. (2020). Towards a CPD Framework of Reference for the Translation Profession. Lebende Sprachen, 65(2), 303–326.
  37. Toury, G. (1980). In Search of a Theory of Translation. Tel Aviv: The Porter Institute for Poetics and Semiotics.
  38. Toury, G. (1995). Descriptive Translation Studies and Beyond. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار