نقش قدرت واجی در بروز فرایندهای تقویت در فارسی بر مبنای رویکردهای فولی و ونمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

پژوهش پیشِ رو به نقش قدرتِ واجی در بروز فرایندهای در زمانیِ تقویت در زبان فارسی می‌پردازد. فرایندهای تقویت «انسدادی‌شدگی غلت»، «سایشی‌شدگی غلت»، «انسایشی‌شدگی غلت» و «دهانی‌شدگی» با توجه به مفاهیم «قدرت جایگاهی»، «قدرت همگون‌کننده» و «اصل توسعۀ ماندگاری» (Foley, 1977) و «قوانین بهینۀ ساخت هجا» (Vennemann,1988) تحلیل شده‌اند. داده‌ها در قالب واژه و با بهره‌گیری از واژه‌نامه‌های زبان‌های فارسی باستان و فارسی میانه گردآوری شده‌اند. برخی از یافته‌های پژوهش از این قرارند: نخست اینکه، در بروز هر چهار  فرایند، عاملِ «قدرت جایگاهی» دارای نقش است. دوم آنکه، همخوان‌های  /w/، /y/ و /h/ در جایگاه آغازۀ هجا و آغاز واژه، به منظور تقویت جایگاهی آغازة فارسی میانه و تحت تأثیر «قانون آغازۀ برتر» به ترتیب به همخوان‌های [b, Ɉ, v]،[ʤ]  و [χ] تبدیل شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Phonological Strength in the Occurrence of Fortition Processes in Persian Languages Based on the Approaches of Foley and Vennemann

نویسندگان [English]

  • Zahra Karimibavaryani 1
  • Aalieh Kamboziya 2
1 Ph.D. in General Linguistics, Department of Literature and Humanity, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Linguistics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Phonologists have spoken about lenition and fortition for more than a century; in fact, for as long as phonology has existed. The first scientific terminology that was introduced in the 19th century in order to talk about manner distinctions is based on the intuition that sounds naturally range on a scale which expresses strength.
This paper studies the role of phonological strength in the occurrence of fortition processes in Persian language. The fortition processes of glide occlusivization, glide fricativization, glide affrication and buccalization according to the concepts of «positional strength», «assimilative strength» and «the inertial development principle» (Foley, 1977), and «the preference laws for syllable structure» (Vennemann, 1988) are analyzed.
The questions posed in the present study are: 1- In the occurrence of each of the processes of glide occlusivization, glide fricativization, glide affrication, and devoicing and buccalization, which of the factors mentioned in the Foley approach (1977) have a role? 2- To what extent have the mentioned processes been done in order to improve the structure of the syllable according to the " the preference laws for syllable structure" (Vennemann, 1988)? 3- What is the explanation for the role of "phonological strength" in the emergence of Persian language strengthening processes?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phonological strength
  • Positional strength
  • Inertial development principle
  • Preference laws for syllable structure

مراجع

  1. آرام، یوسف و عاطفه حسینی صفوت (1395). «بررسی پیکره‌بنیاد فرایندهای واجی تضعیف و تقویت در ادوار تاریخی زبان فارسی». ﭘﮊوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. دورة 2. شمارة 11. صص ۱۵۹-۱۷۶.
  2. بارتلمه، کریستین (1384). تاریخچۀ واج‌های ایرانی. ترجمۀ واهه دومانیان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  3. جم، بشیر (1388) نظریۀ بهینگی و کاربرد آن در تبیین فرایندهای واجی زبان فارسی. رسالۀ دکتری. دانشگاه تربیت مدرس.
  4. علی‌نژاد، بتول و حسن آزموده (1393). «فرایند حذف و نشان‌داری: محل تولید همخوان‌ها در زبان فارسی». پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. دورة 4. شمارة 8. صص ۱۱-۲۶.
  5. قطره، فریبا، مارال آسیایی و سعید راه انداز (1399). «نگاهی صرفی-آوایی به التقای واکه‌ای در فارسی گفتاری». زبان پژوهی. دورة 12. شمارة 35. صص 297-318.
  6. کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (1385). واج‌شناسی رویکردهای قاعده بنیاد. تهران: سمت.
  7. مدرسی قوامی، گلناز (1392). آواشناسی: بررسی علمی گفتار. تهران: سمت.
  8. مکنزی، دیوید نیل (1391).  فرهنگ کوچک زبان پهلوی. ترجمه مهشید میرفخرایی. تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  9. نویدی‌باغی، سکینه (1392). بررسی واج‌آرایی واژگان بسیط چندهجایی در زبان فارسی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.
  10. نیبرگ، هنریک ساموئل (1390). دستورنامه پهلوی: شرح واژگان و دستور زبان. تهران: نشر اساطیر.
  11. هوبشمان، هاینریش (1386). تحول آوایی زبان فارسی از هند و اروپایی تا فارسی نو. ترجمة بهزاد معینی سام، تهران: امیرکییر.
  12. Alinezhad, B., & Hasan Azmoode. (2014). Deletion process and markedness of the place of articulaion in Persian language. Journal of comparative linguistics. 4 (8), 11-26. (in Persian) https://doi.org/ 10.22067/lj.v11i1.46465
  13. Aram, Y.,& Safvat, A. (2016). A corpus-based study of lenition and fortition in the historuical periods of Persian language. Journal of comparative linguistics, 2 (11), 159-176. (in Persian) https://doi.org/10.22084/RJHLL.2016.1528
  14. Bartholomae, C. (2005). History of Persian phonemes (Trans:Vahe Doomanian).Tehran: Institute of humanities and cultural studies.(in Persian)
  15. Foley, J. (1977). Foundations of theoretical phonology. Cambridge: Cambridge University Press.
  16. Ghatreh, F., Asiaee, M., & Rahandaz, S. (2020). A morphophonetic approach to Hiatus in spoken Persian language.  Journal of Language Research, 12 (35), 297-318. (in Persian) https://doi.org/10.22051/jlr.2019.21700.1587
  17. Hübschmann, H. (2007). Phonetic evolution of Persian language from Indoeuropian to Modern Persian (Trans: Bezad Moeeni Sam). Tehran: Amir Kabir [In Persian].
  18. Jam. B. (2009). Optimality theory and its application in explaining phonological processes of Persian. Tarbiat Modarres University .(in Persian)
  19. Kambuziya, A., & Eslami, F., (2015). Syllable structure in Old, Middle and Modern Persian: A contrastive analysis. Iranian Journal of Applied Language Studies, 7 (2), 122-144. https://doi.org/10.22111/IJALS.2015.2675
  20. Kambuziya, A. (2006). Phonology: Rule-based approaches. Tehran: SAMT (in Persian)
  21. Kent, R. G. (1953). Old Persian: Grammar, Texts, Lexicon. American Oriental Society.
  22. Lavoie, L. (1996). Consonant strength: Results of a data base development project. Working Papers of Cornel Phonetics Laboratory, 11, 269-316. https://doi.org/ 10.5281/zenodo.3733529
  23. Mackenzie, D. N. (2005). A concise Pahlavi dictionary (Trans: Mahshid Mirfakhraie).Tehran: Institute of humanities and cultural studies. (in Persian)
  24. Mailhammer, R., Restle, D., &  Vennemann, T. (2015). Preference laws in phonological change. In Patrick Honeybone & Joseph Salmons (Eds.), The Oxford Handbook of Historical Phonology (pp. 450-466). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199232819.013.032
  25. Mobaraki, M. (2013). Fortition in Persian phonological system. Journal of Education and Practice, 23 (4), 110-118. https://iiste.org/Journals/index.php/JEP/article/view/8411/8717
  26. Modarresi Ghavami, G. (2012). Phonetics: The scientific study of speech. Tehran: SAMT. (in Persian)
  27. Navidi Baghi, S. (2013). A study of the phonotactics of polysyllabic simple words in Persian language (Master thesis). Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran. (in Persian)
  28. Nyberg, H. S. (2011). A manual of Pahlavi: Description of Words and grammar. Tehran: Asatir. (in Persian)
  29. Restle, D., & Vennemann, T. (2001). Silbenstruktur. In M. Haspelmath, E. König, W. Oesterreicher, & W. Raible (Eds), Language typology and language universals (vol. 2. pp. 1310–1336). Berlin: Mouton de Gruyter,.
  30. Vennemann, T. (1988). Preference laws for syllable structure and the explanation of sound change: With special  reference to German, Italian, and Latin. Mouton:de Gruyter.
زبان پژوهی
دوره 15، شماره 46
اردیبهشت 1402
صفحه 213-231

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار