ساخت‌های بنیادین جمله در نوشتار کودکان 10 تا 12 ساله بر اساس دستور وابستگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد زبانشناسی گروه زبان‌شناسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی ساخت­های بنیادین جمله در متن‌های کودکان ده تا دوازده ساله انجام شده‌است. اصول نظری پژوهش بر دستور وابستگی استوار است که ساختار نحوی جمله را متشکل از روابط دوبه‌دوی غیر متقارن بین واژه‌های یک جمله در نظر می‌گیرد. به طور ویژه، ساخت‌های بنیادین طبیب‌زاده (Tabibzadeh, 2011) در این پژوهش برای مقایسه به کار گرفته شده‌است. داده‌ها متشکل از هشتصد و شصت و هشت جمله نوشتاری کودکان بوده‌است و روش نمونه‌گیری هدفمند بوده و جمه‌ها به روش تمام­شماری انتخاب و ساخت بنیادین آن‌ها استخراج شده‌است. در نهایت، ساخت‌های بنیادین مستخرج از پیکره دست‌نوشته‌های کودکان در محیط اکسل گردآوری و در محیط اس.پی.اس.اس تحلیل شد. بر اساس یافته‌ها، کودکان ساخت‌های دو ظرفیتی (6/66%) را بیش از ساخت­های تک‌ظرفیتی (2/11%)، سه‌ظرفیتی (9/19%) و چهارظرفیتی (3/2%) به کار برده‌اند. این یافته نشان می‌دهد که تولید جمله‌ها با فاعل و یک متمم همراه فاعل برای آنان آسان­تر است. کودکان به‌ترتیب فاعل اسمی (9/97%)، متمم حرف اضافه­‌ای (3/39%)، متمم مستقیم (1/19%) و مسند (0/19%) را نسبت به متمم­ های دیگر بیشتر استفاده کرده ­اند. مقایسه ساخت بنیادین کودکان با ساخت‌های طبیب‌زاده که از پیکره بزرگسالان استخراج شده بود، نشان داد 16ساخت بنیادین کودکان مشترک با ساخت‌های طبیب‌زاده است و چهار ساخت جدید در نوشتار آن‌ها مشاهده شد، همچنین در پنج ساخت پرکاربرد هر دو اشتراک داشتند.      

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Basic sentence structures in the children (10-12) texts based on the Dependency Grammar

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Najafi Pazoki 1
  • Masoumeh Partovi 2
1 Faculty member, Organization for Educational Research and Planning, Tehran. Iran
2 M.A holder in Linguistics, Payam Nour University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Dependency Grammar, as one of the prominent linguistic theories in recent decades, examines the relationships among sentence elements, emphasizing their holistic and component-based connections. This theory defines the head and dependent relationship, wherein the verb serves as the head or governing element, dictating the number and types of complements required in a sentence (Herbest, 1988, p. 209). Dependency Grammar theory falls within the domain of structural and Formalist theories, focusing on the investigation of dependency relations among head elements and dependents within syntactic phrases, aiming to describe syntactic structures across diverse languages.
Within the framework of Dependency Grammar, every sentence features a central verb. By considering its obligatory and optional complements, one can ascertain the fundamental structure of sentences in which the verb is employed. Tabibzadeh (2012), following Dependency Grammar theory and an analysis of verb valency structures, has identified twenty-four syntactic structures referred to as the basic structure for Persian sentences. These basic structures serve as foundational templates, enabling the generation, definition, combination, or conversion of sentences within a language. They provide the basis for producing all potential and existing sentences in that language. Due to the limited number of governing principles governing their expansion and combination, children can rapidly acquire the syntactic structure of a language.
The extraction of these basic structures plays a pivotal and essential role in syntactic analysis. These structured and recurrent configurations constitute the building blocks for all syntactic structures in a language (Tabibzadeh, 1998). Despite ongoing efforts to extract syntactic structures in the Persian language, no prior research has focused on recognizing the syntactic features of children. Thus, this research is pioneering in its attention to the syntactic characteristics of sentences generated by children. The primary objective of this study is to examine the basic structure of sentences within written texts produced by children aged 10 to 12 years, employing the twenty-four basic structures of the Persian language (Tabibzadeh, 2012) within a dependency framework.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Basic Sentence Structures
  • Central Verb
  • Dependency Grammar
  • Obligatory Complement
  • Optional Complement

مراجع

  1. اربابی، عطالله (1395). ساخت ظرفیتی اسم و صفت در زبان بلوچی بر اساس دستور وابستگی. رساله کارشناسی ارشد. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
  2. بقایی، عاطفه (1396). «چگونگی تغییرات متمم‌های فعل در فرایندهای اسم‌گردانی در زبان فارسی». ارائه شده در نهمین همایش ملی زبان و ادبیات فارسی.18 اسفند 1396. دانشگاه بیرجند.
  3. رسولی، محمدصادق، منوچهر کوهستانی و امیر سعید مولودی (1393). پیکره نحوی زبان فارسی، پژوهشی بر اساس دستور وابستگی. تهران: دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی.
  4. سیف الهی، مهربانو و امید طبیب‌زاده (1392). «چه زنجیره‌هایی فعل مرکب نیستند». ویژه‌نامه نامه فرهنگستان (فرهنگ نویسی). شماره ۵ و ۶. صص 13-28.
  5. طبیب ­زاده، امید (1380). «تحلیل وابسته‌های نحوی فعل در زبان فارسی بر اساس نظریه ظرفیت واژگان». زبا‌ن‌شناسی. دورة 16. شمارة 31. صص 77-43.
  6. طبیب ­زاده، امید (1383). «وابسته‌های فعل در زبان فارسی بر اساس نظریه وابستگی». دستور. شماره 1. صص 28-13.
  7. طبیب‌زاده، امید (1385). ظرفیت فعل و ساخت‌های بنیادین جمله در فارسی امروز، پژوهشی بر اساس نظریه دستور وابستگی. تهران: نشر مرکز.
  8. طبیب‌زاده، امید (1391). دستور زبان فارسی بر اساس نظریه گروه‌های خودگردان در دستور وابستگی. تهران: نشرمرکز.
  9. قدمی، کوروش (1392). ظرفیت فعل و شیوه‌‌های تغییر آن در زبان کردی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کردستان.
  10. قیومی، مسعود (1384). «نقد و بررسی کتاب دستور زبان فارسی براساس نظریه گروه‌های خودگردان در دستور وابستگی» پژوهشنامه متون و برنامه‌های علوم انسانی. دورة 21. شمارة 1. صص 217-245.
  11. کلالی، سارا (1389). اسم‌گردانی و ظرفیت اسم در فارسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی تهران.
  12. مشکوه الدینی، مهدی (1388). دستور زبان فارسی، واژگان و پیوندهای ساختی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  13. مهرجو، علی (1394). بررسی ظرفیت فعل در زبان فارسی معاصر: پژوهشی براساس دستور وابستگی. جستارهای زبانی. شمارة 6. دورة 27. صص 281-297.
  14. مولودی، امیرسعید، منوچهر کوهستانی و محمدصادق رسولی (1390). فرهنگ ظرفیتی فعل: تلاشی در جهت آموزش   فارسی به غیرفارسی زبانان. ارائه شده در  نخستین همایش بین‌ المللی گسترش زبان و ادبیات فارسی، چشم انداز، راهکارها و منافع. 26-27 دی ماه 1396. دانشگاه علامه طباطبایی.
  15. Ahadi, Sh. (2001). Verbergänzungen und zusammengesetzte Verben im Persischen: eine valenztheoretische Analyse. USA: Reichert
  16. Arbabi, A. (2016). Noun and adjective valency structure in Baloch language based on Dependency Grammar (Master’s thesis). Sistan and Balochestan University, Zahedan, Iran [In Persian].
  17. Baghaei, A. (2018). Quality of verb complement changes in nominalization of Persian language. 9th international conference of Persian langusge and literature. 9 March. University of Birjand. [In Persian].                                                 
  18. Culotta, A., & Sorensen, J. (2009). Dependency tree kernels for relation extraction. 42 nd Annual Meeting of the Association for Computational Linguistics (ACL),   423–429.
  19. Engel, U. (1994). Sntax der deutschen gegenwartssparche, 3. voellig neue eareitete Auflage, Erich Schmidt, Berlin.
  20. Engel, U. (2002). Kurze Grammatik der deutschen Sprache, Iudicium Verlag, Muenchen.   Journal of psycholinguistic Research, 15(4), 285-308.
  21. Ghadami, K. (2013). Verb Valency and the methods of changing it in Kurdish (Master’s thesis). Kordestan University, Sanandaj, Iran [In Persian].
  22. Ghayoomi, M. & Kuhn, J. (2014) Converting an HPSG-based Treebank into its Parallel Dependency-based Treebank. Proceedings of the Ninth International Conference on Language Resources and Evaluation, 802-809.
  23. Ghayoomi, M. (2021). Review of the book entitled Persian grammar based on the Autonomous theory in dependency grammar. Critical Studies in Texts & Programs of Human Sciences, 21(1), 217-245. doi: 10.30465/crtls.2020.26215.1581 [In Persian].
  24. Graesser, A .C, McNamara, D. S., Louwerse, M. M. & Cai, Z. (2004). Coh-Metrix: Analysis of text on cohesion and language.  University of Memphis, Memphis, Tennesse.
  25. Helbig, G. & Schenkel, W. (1991). Woerterbuch zur Valenz und Distribution deutscher Verben. Tuebingen: Max Niemeyer Verlag.
  26. Herbest, T. (1988). A Valency model in English.  Journal of linguistics, Vol. 24,265-301.
  27. Kalali, S. (2010). Nominalization and noun valency in Persian (Master’s thesis).  Islamic Azad University, Tehran, Iran [In Persian].
  28. Kruijff, G. J. M. (2002). Formal and computational aspects of dependency grammar: History and development of DG, Technical report. ESSLLI-2002.
  29. Mehrjoo, A. (2015). Verb valency in modern Persian based on dependency grammar. Language Related Researches, 6(27), 281-297 [In Persian].
  30. Meshkatoddini, M. (2009). Persian Grammar (Vocabularies and Structural Links). Tehran: Amirkabir Publishing Co [In Persian].
  31. Mohadjer Ghomi, S. (1978). Eine Kontrastive Untersuchung der Satzbauplaene in Deutschen und Persischen. Kirchzarten: Berg- Verlag.
  32. Moloudi, A., Kouhestani, M., & Rasooli, M. S. (2011). Verb Valency Lexicon: An Attempt to Teach Persian to Non-Persian Speakers. First international conference of Persian language and literature expansion. 16-17 January. Allameh Tabatabaee University [In Persian].
  33. Rasouli, M. S., Kouhestani, M., & Moloodi, A. (2014). Persian Syntactic Treebank: A Research based on Dependency Grammar. Tehran: Supreme Council of Information and Communication Technology [In Persian].
  34. Seraji, M., Megyesi, B. & Nivre, J. (2012). Bootstrapping a Persian Dependency Treebank. Linguistic Issues in Language Technology, 7(18):1–10.
  35. Seyfollahi, M. & Tabibzadeh, O. (2013). What chains are not compound verb? Academy Letter (lexicography) 5-6, 13-28 [In Persian].
  36. Tabibzadeh, O. (2001). Analysis of syntactic complements of verbs in Persian language based on lexical valency. Linguistics, 16(1), 31, 43-77 [In Persian].
  37. Tabibzadeh, O. (2004). Verb complements in Persian language (A Dependency-Based Approach). Grammar, (1), 13-28 [In Persian].
  38. Tabibzadeh, O. (2006). Verb valency and basic sentence structures in modern Persian (A Dependency-Based Approach), Tehran: Nashr-e Markaz [In Persian].
  39. Tabibzadeh, O. (2012). Persian language based on grammar Autonomous in dependency grammar. Tehran: Nashr-e Markaz [In Persian].
  40. Tesniere, L. (1953). Esquisse d'une Syntax structural. Paris: Deterville.
زبان پژوهی
دوره 15، شماره 48
آذر 1402
صفحه 169-199

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار