کیفیت بازنمایی کنشگران گفتمان در شعر آرش کمانگیر با تکیه بر الگوی ون لیوون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 استاد زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

فرایند بازنمایی شخصیت در روایت، دارای نمودهای گوناگونی از صورت‌‌بندی‌‌های مبتنی بر گفتمان است. پژوهش حاضر، برای توصیف عاملان و کنشگران گفتمان، آرای ون لیوون (Van Leeuwen, 1996) در باب گفتمان و کنشگران را در شعر حماسی آرش کمانگیر سروده سیاوش کسرایی به ‌‌کار گرفته‌‌است. کنشگران اجتماعی در شعر آرش کمانگیر مشتمل اند بر آرش، ایرانیان و تورانیان (لشکر دشمن). راوی، در بازنمایی کنشگران اجتماعی –که سه دسته از شخصیت‌‌های شعر (آرش، ایرانیان و تورانیان) هستند- رویکرد دوگانۀ غیرانسان‌‌نمایی و انسان‌‌نمایی و فروعات این دو رویکرد را به کار گرفته‌است تا نسبت‌‌هایی از قبول و طرد را مبتنی بر مشروعیت و عدم مشروعیت طرح کند. در این میان، قبول و مشروعیت آرش و لشکر ایرانیان، به‌عنوان فرهنگ «خود» و با دو روش غیرانسان‌‌نمایی و انسان‌‌نمایی و فروعات این دو انتخاب، اعم از مشخص‌‌سازی، تمایزگذاری، نام‌‌دهی، مقوله‌‌بندی، ارزش‌‌گذاری مثبت و طبقه‌‌بندی، بازنمایی شده‌است. در مقابل، طرد و عدم مشروعیت لشکر دشمن به‌عنوان فرهنگ «غیر و بیگانه» با رویکرد طبقه‌‌بندی و ارزش‌‌گذاری منفی بازنمایی شده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The quality of representation of discourse actors in Arash Kamangir's poetry based on Van Leeuwen's model (1996)

نویسندگان [English]

  • Mansour Rahimi 1
  • Sayyes ahmad Parsa 2
1 PHD student, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
2 Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

The process of actor representation in narrative involves various aspects of discourse-based formulations. The narrator refers to the actors as subjects to either accept or reject them, encompassing different stances, including acceptance and rejection with their sub-categories. Siavash Kasraei's stance as a subject-narrator towards a character as a subject-situator requires the selection of a specific approach and the rejection of other procedures. The mention or omission of actors in Arash Kamangir's poetry is directly related to the poet's thinking and his evaluation and interpretation of that character. The poet describes and depicts the situation of the character through his own interpretations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Van Leeuwen
  • social actors
  • Arash Kamangir
  • rejection and acceptance

مراجع

  1. اسدی، هما و فرهاد ساسانی (1392). «بازنمایی کنشگران اجتماعی در گفتمان سیاست خارجی محمد رضا پهلوی بر اساس مدل اجتماعی- معنایی فان لیوون». زبان و زبانشناسی. دوره 9. شماره 18. صص 39- 63. Retrieved from <https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1586.html>
  2. اکبری، حمیدرضا، شجاع تفکری رضائی و خسرو غلامعلی زاده (1398). «بازنمایی کنش گران اجتماعی داستان آب‌بید با بهره‌گیری از الگوی جامعه‌شناختی - معنایی ون لیوون». مطالعات زبان‌ها و گویش‌های غرب ایران. دورة 7. شمارة 2. صص . 17-33. https://doi.org/10.22126/jlw.1970.1070
  3. امیدی اسکویی، محمدعلی ترابی ندوشن و هانیه دواتگری (1399). «نظام گفتمانی تمبرهای دهه 50 از دیدگاه نشانه‌‌شناسی کاربردی بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی ون لیوون». زبان‌‌پژوهی. سال 12. شماره 35.  صص 267- 295. https://doi.org/10.22051/jlr.2019.22754.1608
  4. بوردیو. پی‌یر (1380). نظریۀ کنش. ترجمه مرتضی مردی‌ها. تهران: نقش نگار. Retrieved from <https://naghshonegar.org/product/>
  5. بی‌نا (1379). اوستا: کهن‌ترین سروده‌ها و متن‌های ایرانی. گزارش و پژوهش جلیل دوست خواه. چ 5. تهران: مروارید. Retrieved from < https://www.gisoom.com/book/1510434/>
  6. پراپ. ولادیمیر (1386). ریخت‌شناسی قصه‌های پریان. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: توس. Retrieved from <https://toosbook.ir/p/>
  7. جعفری کمانگر، فاطمه و محمود مدبری (1382). «کوه و تجلی آن در شاهنامه فردوسی». پژوهش‌‌های ادبی. شماره 2. صص 63- 72. Retrieved from <https://sid.ir/paper/419820/fa>
  8. راشد محصل، محمدرضا، محمد بهنام‌‌فر و مریم زمانی‌‌پور (1391). «تجلّی کوه در ایران باستان و نگاهی به جلوه‌‌های آن در ادب فارسی». مطالعات ایرانی. سال 11. شماره 21. صص 119- 146.Retrieved from <https://ensani.ir/file/download/article/20130101083453-9703-22.pdf>
  9. زارع ‌‌زردینی، مرضیه، بتول مشکین‌‌فام و گلرخ سعیدنیا (1399). «بازنمایی کنشگران اجتماعی در گفتمان توافق هسته‌‌ای ایران (برجام) بر اساس الگوی ون لیوون در دو روزنامه الریاض عربستان و تشرین سوریه». زبان‌‌پژوهی. سال 12. شمارة 36. صص 61- 86. https://doi.org/10.22051/jlr.2019.26369.1710
  10. زمردی، حمیرا (1388). نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاهنامۀ فردوسی و خمسۀ نظامی و منطق الطیر عطار. تهران: نشر زوار. Retrieved from <https://www.gisoom.com/book/1374712/>
  11. شعیری، حمیدرضا (1391). مبانی معناشناسی نوین. تهران. سمت. Retrieved from <https://samt.ac.ir/fa/book/667/>
  12. صادقی، حسین، عبدالله واثق عباسی، محمد امیر مشهدی و عباسعلی آهنگر (1397). «مؤلفه‌‌های جامعه‌‌شناختی داستان بهرام گور و شنگل هند در شاهنامه فردوسی». دوفصلنامۀ مطالعات شبه قاره. سال 10. شماره 34. صص 167- 190. https://doi.org/10.22111/JSR.2018.4069
  13. ضیاءالدینی دشتخاکی، علی و مه‌دخت پورخالقی چترودی (1392). «آرش کمانگیر و ویشنو». پژوهش‌های ادبیات تطبیقی. دوره 2. شمارة 2 (پیاپی 4). صص 105-137.
  14. عسگری، مهرناز، مهبود فاضلی و سهیلا صلاحی مقدم (1398). «تحلیل انتقادی گفتمان دو اثر طنزآمیز «دیوان خروس لاری» از ابوالقاسم حالت و «مجموعه آثار محمد علی افراشته» بر اساس الگوی ون لیوون». پژوهش‌های ادبی. دورة 16. شمارة 64. صص 57-88. Retrieved from < http://lire.modares.ac.ir/article-41-38366-fa.html>
  15. علامی ذوالفقار و مائده اسدالهی (1396). «تحلیل روایی داستان سیاوش براساس الگوی کنشگران اجتماعی ون لیوون». زبان و ادبیات فارسی. دورة 25. شمارة 83. صص 187- 208. Retrieved from <http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3090-fa.html>
  16. غلامعلی زاده، خسرو، شجاع تفکری رضایی و حمیدرضا، اکبری. (1396). «نام‌دهی و طبقه‌بندی کنشگران اجتماعی در داستان «آل» بر اساس الگوی ون لیوون». جستارهای زبانی. دورة ۸. شمارة 7. صص ۷۱-۸۹. Retrieved from <http://lrr.modares.ac.ir/article-14-4784-fa.html>
  17. غلامعلی‌‌زاده، خسرو، شجاع تفکری رضایی و حمیدرضا اکبری (1396). «نام‌‌دهی و طبقه‌‌بندی کنشگران اجتماعی در داستان «آل» بر اساس الگوی ون لیوون». جستارهای زبانی. دوره 8. شماره 7 (پیاپی 42). صص 71- 89.  Retrieved from <http://clrj.modares.ac.ir/article-12-3155-fa.html>
  18. فوکو، میشل (1384). نظم گفتار. ترجمه باقر پرهام. تهران: آگه.Retrieved from <https://www.agahbookshop.com/>
  19. کسرایی، سیاوش (1399). مجموعه اشعار. تهران: نگاه. Retrieved from <https://negahpub.com/product/>
  20. کمبل، جوزف (1389). قهرمان هزار چهره. ترجمه شادی خسروپناه. مشهد: گل آفتاب. Retrieved from <https://www.gisoom.com/book/1685919/>
  21. کمبل، جوزف (1391). قدرت اسطوره. ترجمه عباس مخبر. تهران: مرکز. Retrieved from <https://www.gisoom.com/book/11152999/>
  22. گرمس. آلژیرداس. (1389). نقصان معنا. ترجمه و شرح حمیدرضا شعیری. تهران: نشر علم. Retrieved from <https://www.gisoom.com/book/1720279/>
  23. لینت ولت، ژپ. (1390). رساله‌ای در باب گونه‌شناسی روایت، نقطة دید. ترجمة علی عباسی و نصرت حجازی. تهران: نشر علم. Retrieved from <https://www.gisoom.com/book/1840762/>
  24. مک‌‌آفی، نوئل (1385). ژولیا کریستوا. ترجمۀ مهرداد پارسا. تهران: مرکز. Retrieved from <https://nashremarkaz.com/book/Julia-kristeva>
  25. میلز، سارا (1388). گفتمان. ترجمه فتاح محمدی. زنجان: هزاره سوم. Retrieved from <https://hezarehsevompub.com/product/>
  26. وبر، ماکس (1384). اقتصاد و جامعه. ترجمه عباس منوچهری، مهرداد ترابی‌نژاد و مصطفی عمادزاده. تهران: سمت.Retrieved from <https://samt.ac.ir/fa/book/1146/>
  27. ون دایک، تئو (1389). اصول گفتمان‌‌کاوی انتقادی. ترجمة پیروز ایزدی و همکاران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
  28. ون­لیوون، تئو (1395). «ساخت گفتمانی مشروعیت‌سازی». تحلیل گفتمان سیاسی. گردآوری و ترجمه امیر رضایی‌پناه و سمیه شوکتی. تهران: تیسا.
  29. هلیدی. مایکل و رقیه حسن (1393). زبان، بافت و متن. جنبه‌هایی از زبان در چشم‌اندازی اجتماعی-زبان‌شناختی. ترجمۀ مجتبی منشی‌زاده و طاهره ایشانی. تهران: انتشارات علمی. Retrieved from <https://www.gisoom.com/book/11212915/>
  30. هینلز، جان (1387). شناخت اساطیر ایران. ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی. چ 13. تهران: نشر چشمه.Retrieved from <https://www.gisoom.com/book/1601666/>
  31. یارمحمدی، لطف‌الله (1389). گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس.Retrieved from <https://www.gisoom.com/book/1281488/>
  32.  Asadi, H., & Sassani, F. (2013). Representation of social actors in the foreign policy discourse of Mohammad Reza Pahlavi based on van Leeuwen's socio-semantic model. Language and Linguistics, 9(18), 63-39. https://lsi-linguistics.ihcs.ac.ir/article_1586.html
  33. Bourdieu, P. (2001). Theory of action (M. Mardiha, Trans.). Naqsh Negar. https://naghshonegar.org/product/
  34. Campbell, J. (2012). The power of myth (A. Mokhbar, Trans.). Markaz. https://www.gisoom.com/book/11152999/
  35. Campbell, J. (2010). The hero with a thousand faces (S. Khosrupanah, Trans.). Gole Aftab. https://www.gisoom.com/book/1685919/
  36. Foucault, M. (2005). Speech order (B. Parham, Trans.). Agah. https://www.agahbookshop.com/
  37. GholamAlizadeh, K., Tfakori Rezai, S., & Akbari, H. R. (2017). Naming and classification of social actors in the story of "Al" based on Van Leeuwen's model. Linguistic Essays, 8(7), 71-89.
  38. Greimas, A. J., & Courtés, J. (1982). Semiotics and language (L. Christ, D. Patte, J. Lee, E. McMahon II, G. Phillips, & M. Rengstorf, Trans.). Indiana University Press.
  39. Greimas, A. (2010). Lack of meaning (H. Shairi, Trans.). Elmi Publication. https://www.gisoom.com/book/1720279/
  40. Hinnells, J. (2014). Knowledge of Iranian mythology (J. Amouzgar & A. Tafzoli, Trans., 13th ed.). Cheshmeh Publication. https://www.gisoom.com/book/1601666/
  41. Halliday, M., & Hasan, R. (2014). Language, texture and text: Aspects of language in a sociolinguistic perspective (M. Manshizadeh & T. Ishani, Trans.). Scientific Publications. https://www.gisoom.com/book/11212915/
  42. Jafari Kamangar, F., & Mosaberi, M. (2003). The mountain and its manifestation in Ferdowsi's Shahnameh. Literary Research, (2), 63-72. https://sid.ir/paper/419820/fa
  43. Kasrayi, S. (2020). Collected Poems. Negah Publications. https://negahpub.com/product/
  44. Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. University of Chicago Press. https://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/M/bo3637992.html
  45. Volt, L. J. (2012). A treatise on the typology of narration, point of view (A. Abbasi & N. Hejazi, Trans.). Elmi Publication. https://www.gisoom.com/book/1840762/
  46. McAfee, N. (2006). Julia Kristeva (M. Parsa, Trans.). Markaz. https://nashremarkaz.com/book/Julia-kristeva
  47. Mills, S. (2009). Discourse (F. Mohammadi, Trans.). Hezare Sevom. https://hezarehsevompub.com/product/
  48. Doustkhah, J. (Ed. & Trans.). (2001). Avesta (5th ed.). Morvarid. https://www.gisoom.com/book/1510434/
  49. Propp, V. (2007). Morphology of fairy tales (F. Badrei, Trans.). Tous. https://toosbook.ir/p/
  50. Rashid Mohsal, M. R., Behnamfar, M., & Zamanipour, M. (2012). Manifestation of the mountain in ancient Iran and a look at its manifestations in Persian literature. Iranian Studies, 11(21), 119-146. https://ensani.ir/file/download/article/20130101083453-9703-22.pdf
  51. Sadeghi, H., Wathiq Abbasi, A., Mashhadi, M. A., & Ahangar, A. A. (2018). Sociological components of the story of Bahram Gur and Shingal Hind in Ferdowsi's Shahnameh. Bimonthly Journal of Subcontinental Studies, 10(34), 167-190. https://doi.org/10.22111/JSR.2018.4069
  52. Shairi, H. R. (2012). Basics of modern semantics. Samt. https://samt.ac.ir/fa/book/667/
  53. Skui, O., Torabi Nadoushan, & Davatgari, H. (2020). Discourse system of 50s stamps from the point of view of applied semiotics based on van Leeuwen's critical discourse analysis approach. Linguistics, 12(35), 267-295. https://doi.org/10.22051/jlr.2019.22754.1608
  54. Sonesson, G. (2011). Ego meets alter: The meaning of otherness in cultural semiotics. In Cultural semiotics (Farzan Sojodi, Trans.). Elm. https://doi.org/10.1515/semi.2000.128.3-4.537
  55. Van Dyck, T. (2010). Principles of critical discourse analysis (P. Izadi et al., Trans.). Media Studies and Research Center.
  56. Van Leeuwen, T. (2016). Legitimation discourse construction. In Analysis of political discourse (A. Rezaipanah & S. Shawkati, Trans.). Tisa.
  57. Van Leeuwen, T. (1995). Representing social action. Discourse & Society, 6(1), 81–106. https://doi.org/10.1177/0957926595006001005
  58. Van Leeuwen, T. (1996). The representation of social actors. In C. R. Caldas-Coulthard & M. Coulthard (Eds.), Texts and practices: Readings in critical discourse analysis (pp. 64-83). Routledge. https://doi.org/10.1075/z.184.55lee
  59. Van Leeuwen, T. (2008). Discourse and practice: New tools for critical discourse analysis. Oxford University Press. https://doi.org/10.26512/les.v11i2.10463
  60. Weber, M. (2005). Economy and society (A. Manouchehri, M. Torabinejad, & others, Trans.). Samt. https://samt.ac.ir/fa/book/1146/
  61. YarMohamadi, L. (2011). Popular and critical discourse analysis. Hermes. https://www.gisoom.com/book/1281488/
  62. Zare Zardini, M., Meshkinfam, B., & Saeednia, G. (2020). Representation of social actors in the discourse of the Iran nuclear deal (JCPOA) based on Van Leeuwen's model in the two newspapers Al-Riyadh of Arabia and Tasheirin of Syria. Zabanpazhuhi, 12(36), 61-86. https://doi.org/10.22051/jlr.2019.26369.1710
  63. Zomorodi, H. (2009). Comparative criticism of religions and mythology in Ferdowsi's Shahnameh and Nizami's Khamsa and Attar’s Manteq Ol Teyr. Zoar's Publication. https://www.gisoom.com/book/1374712/
  64. Zyaudini Dashtakhaki, A., & Pourakhlaqi Chaturodi, M. (2013). Arash Kamangir and Vishnu. Comparative Literature Researches, 2(2), 105-137.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار