مناظرات پروین اعتصامی از منظر سیاسی – اجتماعی بر اساس الگوی فرکلاف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، هیأت علمی دانشگاه الزهرا

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا

چکیده

تحلیلِ گفتمان - که با بررسی و پیوندِ میانِ متن و عوامل اجتماعی و بیرونیِ آن سر و کار دارد- به واسطة زبان، دستور و بافتِ متن، می‌تواند شرایط اجتماعی و فرهنگی را نمایان سازد. با تلفیقِ الگوی فرکلاف و زبان‌شناسی نقش‌گرای هلیدی، به خوبی می‌توان، ایدئولوژی، قدرت و بافتِ اجتماعیِ روزگارِ پروینِ اعتصامی را بازنمایی کرد. به همین منظور، در پژوهشِ حاضر، برای تبیینِ بهتر ِشرایط فرهنگی و اجتماعیِ روزگارِ پروینِ اعتصامی، هفت مناظرة وی، با تمرکز بر فرآیندِ افعال و ویژگی‌های دستوری مورد بررسی قرار گرفته‌است. مسأله اصلی پژوهش آن است که چگونه ساختارِ اجتماعیِ روزگارِ پروین اعتصامی در مناظره‌های وی بازتاب یافته‌است. همچنین، گفتمانِ غالب، قدرت‌های موجود و ایدئولوژی حاکم بر مناظره‌ها کدام اند. این پژوهش بر آن است پیوند میانِ ساختارِ متنِ مناظره‌ها، ایدئولوژی‌ها و قدرت‌های حاکم آن زمان را شناسایی کند تا بتواند تأثیر و پیوندِ دوسویة متن و شرایطِ اجتماعی مربوط به آن را تبیین کند. با واکاوی این هفت مناظره، یافته‌هایی به دست آمد؛ نظام سیاسی- اجتماعی دو پایة اصلی دارد که حکومت و عوامل وابسته به حکومت در رأس آن قرار می‌گیرند و رعیت در مرتبه فرودست و زیرِ سلطة حکام قرار دارد. از دیدگاه پروین اعتصامی، ایدئولوژی که سبب به وجود آمدن این سلطه نابرابر شده‌است، ایدئولوژی های مذهبی است. همچنین، مشارک رعیت به دلیل نبودِ آگاهی، زیرِ سلطة مشارکین حکومتی قرار می‌گیرد. این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده و به روش کتابخانه‌ای نگاشته شده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Parvin E’tesami’s Debates from a Social-Political Perspective, Based on Fairclough’s Paradigm

نویسندگان [English]

  • Mahboubeh Mobasheri 1
  • Mahya sadat Razavi Taheri 2
1 Associate Professor in Department of Persian Language and Literature, Facuty Member of Al-Zahra University, Tehran, Iran
2 MA in Persian Language and Literature. Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Discourse puts emphasis on linguistic knowledge above the level of words, phrases, clauses and sentences that is essential for establishing a successful relation. This approach studies linguistic patterns of text and the connection between language and social and cultural contexts that the text is based on. In addition to this, discourse analysis deals with this issue that how the usage of language is affected by the way the participants in the conversation have relation with each other and it also focuses on the impact that language has on social identities and relations. In its third stage of development, discourse analysis reaches the phase of Critical Discourse Analysis. Critical discourse analysis is a new viewpoint towards linguistics and is applied to clarify and explain the social situation. In fact, in critical discourse analysis, it is presumed that language, grammar and context can perfectly show the social and cultural conditions of society. The belief of the analyst is that “no truth is found out of the context” (Jorgensen &Philips,2002, p48), so what counts is “discourse” which is analyzed. Discourse indicates that context is a social matter that forms amid social relations (Paltridge,1947, p14). From the point of Harris (1952), discourse is a relationship that is created inside a specific situation. Parvin E’tesami, a poet whose life has coincided with the monarchy of two Qajar kings and the entrance to Pahlavi’s reign, has been the main focus of this article. In contrast to the importance of changes that exist in Parvin’s life, her poem has been less assessed politically and socially.
We can point to Constitutionalism and the start of the First World War as the most significant incident happened in Parvin’s life that led to the change in her life’s stream. The Constitutional Revolution or Movement is described as a series of efforts made to oblige Mozafar al-Din Shah, the King of Qajar to sign the Constitutional Order that continued until Mohammad Ali Shah’s era in order to transform an autocratic government to a constitutional one.(Kasravi,1998,p5) As stated above, the First World War also occurred in this period that brought the change of poets’ attitude and style. Because of kings’ incapability of running the country, in the beginning of the First World War, Iran was approximately a full colony of the western governments and just on paper was assumed as an independent country. After the start of war, although Iran had formally announced its neutrality, in reality it was converted to the battlefield of armed struggles (Salehi,2008,p178). For a better evaluation, Fairclough’s paradigm has been taken into account in this article. Norman Fairclough is one of the most famous theorists of critical discourse analysis that his three-dimensional paradigm consists of description, interpretation and explanation that thanks to its coherence and efficiency, lots of people are in favor of it. Fairclough(1995) has named his attitude “the critical study of language” and has recognized his aim as a help to enhance the conciseness of language, power and specifically the role of language in dominance of some on others. He also tries to prove that how far the language of people is  from the assumptions of common sense and the fact that how these assumptions that are on the basis of common sense are ideologically formed by the power relations. In order to demonstrate cultural and social conditions of Parvin Etemadi’s era clearly, in this research, seven debates of Parvin’s have been examined by the method of Fairclough. In the phase of description, in Fairclough’s point of view, grammar and the existing naming are evaluated. For a better understanding, in this phase, functional grammar of Halliday, with the emphasis on experiential metafunction is used. Halliday’s functional approach is known by the name of “Systemic Functional Grammar”. Halliday(1989) believes in the existence of formal system in language that is dependent on communicative function of language, emphasizes on functional representation, explanation of formal system of language, and in analysis of clauses by experiential metafunction. The main focus of Halliday is on the process of predicators. Processes are the controller of incidents, acts and states. Processes play the main role and the participants of that processes contain the leading elements of the process. In fact, participants of a process revolve around the process. For this reason, the main concern of this research is about the processes of predicators. In addition to this, some of grammatical features that are used for stabilization of ideology and power are assessed. Then, in the phases of interpretation and explanation, the relation between grammatical aspects and context is surveyed. Considering what is reached by analysis of these seven debates, injustice and inequality in Parvin’s community have been totally reflected in discourse of her debates. In other words, in discoursal structure of Parvin’s debates, government is on the higher level and entirely has dominance on citizens. From Parvin’s perspective, the ideology that has led to this unequal dominance is the religious ideologies and it is due to the lack of knowledge, that the participant of citizens are under the control of this dominance. This article is descriptive-analytical and is written on the basis of library resources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical discourse analysis
  • Fairclaugh
  • Haliday
  • Parvin Etesami’s debates
پالتریج، برایان (1395). درآمدی بر تحلیل گفتمان. ترجمه طاهره همتی. تهران: نویسه پارسی.
حسینی کازرونی، احمد (1389). «سبک و سیاق شعر مشروطه». تحقیقات زبان و ادب فارسی. شمارة 2. دورة 4. صص 115-136.  
خاکی، اسماعیل (1374). ادبیات معاصر ایران. تهران: اساطیر.
رحمانی، محمد، سعید محمدخانی و مرتضی دهقان‌ نژاد (1392). «درآمدی بر رشوه و پیشکش و انواع آن در عهد قاجار». تاریخ اسلام و ایران. دورة 23. شماره 17. صص127-153.
رستمی پور، سمیه و پویا غلام‌علی پور (1395). «تحلیل گفتمان انتقادی در اشعار درخت بی بر، توانا و ناتوان، بازی زندگی و آتش دل پروین اعتصامی». کنگره بین المللی زبان و ادبیات. 15 مهر 1395، دانشگاه تربت حیدریه، مشهد.
https://civilica.com/doc/581987>> Retrieved from  
سلطانی، علی اصغر(1384). قدرت گفتمان و زبان. تهران: نی.
شریفی مقدم، آزاده و آناهیتا بردبار (1389). «تمایزگونگی جنسیت در اشعار پروین اعتصامی». زبان‌پژوهی. شمارة 3. دورة 2. صص 125-151.
شیرین بخش، زهره، علی بیگدلی، شهرام یوسفی‌فر و امیر شیخ نوری (1396). «رابطه مالیاتی دولت و اصناف در دوره پهلوی اول: نارضایتی از مالیات صنفی». تحقیقات تاریخ اجتماعی. دورة 7.  شمارة 1. صص155-188.
فرکلاف، نورمن (1383). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمة فاطمه شایسته پیران، محمود نیستانی، محمدجواد کاشی، شعبان‌علی بهرام پور، رضا ذوقدار مقدم، رامین کریمیان و پیروز ایزدی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فقیه، نسرین و مرجان فردوسی (1393). «تحلیل انتقادی گفتمان صوفیانه در گلستان سعدی». کهن‌نامه ادب پارسی. سال 5. دورة 3. صص 87-120.
فلور، ویلم  و امین بنایی (1390). نظام قضایی عصر قاجار و پهلوی. ترجمه حسن زندیه. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کلانتری، عبدالحسین(1391). گفتمان. تهران: جامعه‌شناسان.
لمبتون،آن کاترین سواین فورد (1375). ایران عصر قاجار. ترجمة سیمین فصیحی. تهران: جاوید خرد.
مباشری، محبوبه (1389). «بررسی سیمای عجوزه در ادب فارسی». مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان. دوره 8 . شماره 3 . صص86-69.
مجد، محمدقلی (1387). قحطی بزرگ. ترجمه محمد کریمی. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
مدیر شانه چی، محسن (1386). «سیری در اندیشه سیاسی و اجتماعی پروین اعتصامی». پژوهش حقوق عمومی. سال 9. شمارة 23. صص 201-226.
مهاجر، مهران و محمد نبوی (1376). به سوی زبان شناسی شعر: ره یافتی نقش‌گرا. تهران: مرکز.
ناصری، زهره سادات، جلیل فاروقی، امین ناصری و ابراهیم محمدی (1394). «تحلیل گفتمان انتقادی بونصر مشکان بر اساس رویکرد فرکلاف». علم زبان. سال 3. شمارة 4. صص 85-110.
هلیدی، مایکل و رقیه حسن (1393). زبان بافت و متن. ترجمة مترجم محسن نوبخت. تهران: سیاهرود.
وودز، نیکلا (1396). توصیف گفتمان. ترجمه سید محمد باقر برقعی مدرس. تهران: نویسه پارسی.
یارمحمدی، لطف الله (1391). درآمدی به گفتمان شناسی. تهران: هرمس.
References
Faghih, N., & Ferdosi, M. (2014). Critical discourse analysis of Sufism in sa’di’s Gulistan. Classical Persian Literature, 3(5), 87-120 [In Persian].
Fairclough, N. (1995). Critical discourse analysis: The critical study of language. London: Longman.
Fairclough, N. (2002). Critical discourse analysis. (F. Shayesteh Piran, M. Neyestani, M. J. Kashi, Sh. A. Bahram Pour, R. Zoghadar Moghadam, R. Karimian & P. Izadi, Trans.). Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance [In Persian].
Floor, W. & Banan, A. (2011). The judicial system of Gajar and Pahlavi era. Tehran: Research Institute of Hawzah and University [In Persian].
Fowler, R., & Banaee, A. (1994). Language in the new: Discourse and ideology in the Press. USA & Canada: Routledge.
Jorgensen,M.&Phillips,l.(2002).Discourse analysis as theory and method.(H. Jallili).tehran:ney.
Halliday, M., & Hassan, R. (1989). Language, context, and text: Aspects of language in a social-semiotic perspective. (M. Noubakht, Trans.). Tehran: Siahrood [In Persian].
Halliday, M., & Matthiessen, C. M. (2004). Halliday's introduction to functional Grammar. USA: Routledge.
Hoseini Kazerooni, A. (2010). The style constitutional poetry. Journal of Language and Literature Research, 2(4),115-136 [In Persian].
Kalantari, A. (2012). Discourse. Tehran: Jameh-Shenasan [In Persian].
Khaki, E. (1995). Contemporary Iranian literature. Tehran: Asatir [In Persian].
Kasravi,a.(1998).History of the Iranian Constitutional Revolution.Tehran.
Lambton, A. (1912). Qajar Persia: Eleven studies. (S. Fasihi, Trans.). Tehran: Javid Kerad [In Persian].
Majd, M. G. (2008). The great famine and genocide in Persia 1917-1919. (M. Karimi, Trans.). Tehran: Political Studies and Research Institute [In Persian].
Mobashert, M. (2010). The image of old woman in Persian literature. Woman's Studies Sociological and Psychological, 8 (3), 59-86 [In Persian].
Modir Shane Chi, M. (2007). Political and social perception in sierra sublime. Public Law Research, 9 (23), 201-226 [In Persian].
Mohajer, M., & Nabavi, M. (1997). A functional Approach. Tehran: Markaz [In Persian].
Naseri, Z., Farooghi, J., Naseri, A., & Mohammadi, A. (2015). Critical discourse analysis of the Bonasr moshkan’s death story on the approach Fairclough. Elm-e-Zaban, 3(4). 85-110 [In Persian].
Paltridge, B. (1947). Discourse analysis: An introduction. (T. Hemmati, Trans.). Tehran: Neviseh Parsi [In Persian].
Philips, J. (2002). Discourse analysis. London: Sage.
Rahmahi, M., Mohammad Khani, S., & Dehghan Nejad, M. (2013). Income on bribes in the covenant Ghajar. History of Islam and Iran, 23(17),127-153 [In Persian].
Rostami pour, S., & Golamali poor, P. (2016). Critical discourse analysis of Derakht e- Bi- bar, Tavana-va-Natavan, Bazi-Zandegi & Atash-e-Del Poems. Presented in International Congress on Language and Literature, October 9, 2016, University of Torbat Heidariyeh, Mashhad.  Retrieved from <https://civilica.com/doc/581987> [In Persian].
Sharifi Moghadam, A., & Bordbar, A. (2014). Gender in Parvin Etesami’s poems. Journal of Language Research, 2(3), 125-151 [In Persian].
Shirin Bakhsh, Z. (2017). The Fiscal relationship between the government and the guilds during the first Pahlavi Era. Tahqiqāt-e Tārikh-e Ejtemā’i, 23(17),155-188 [In Persian].
Soltani, A. (2005). Power, discourse, language. Tehran: Ney [In Persian].
Salehi,N.(2008)The idea of modernity and progress in iran.Tehran:Tahoori.
Woods, N. (2014). A practical guide to discourse analysis. (S. M. B. Borgheee Moddaress, Trans.). Tehran: Neviseh Parsi [In Persian].
Yar Mohammadi, L. (2012). An introduction to discourse Analysis. Tehran: Hermes [In Persian].