بررسی صورت آوایی واژه های جمع مختوم به همخوان در گویش قاینی بر پایۀ نظریۀ بهینگی لایه ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان انگلیسی، دانشگاه شهرکرد، ایران

2 استادیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

3 استادیار گروه زبان‌شناسی، دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، ایران

چکیده

نشانۀ جمع در گویش قاینی در اسم‌های مختوم به همخوان به ‌صورت [-u] بازنماییِ آوایی دارد. صورت زیرساختی نشانۀ جمع در قاینی فارسی بر خلاف فارسی معیار که /-hA» یا «ان/ -An» بوده، فقط پسوند /-An/است. این صورت زیرساختی تحت تأثیر دو فرایند واجی افراشتگی پیش‌خیشومی و حذف /n/ پایانی به‌ صورت روساختی [-u] تغییر می‌کند که نمونه‌ای از تعامل تیرۀ عکس زمینه‌برچین به شمار می‌آید. در مواردی‌ که واژه یا تکواژی به اسم جمع افزوده شود، /n/ نشانۀ جمع با وجودِ فراهم‌بودن شرایط آن، حذف نمی‌شود. این عدم حذف /n/ پایانی پیامد تعامل فرایندهای حذف همخوان /n/ پایانی و حذف کسرۀ اضافۀ /e/ است که نوعی تعامل عکس زمینه‌چین به شمار می‌آید. هدف این پژوهش، توجیه این تعامل‌های تیره در چارچوب نظریۀ بهینگی است. ولی از آن جاکه رویکرد بهینگی موازی از عهدۀ تبیین این تعامل‌های تیره بر نمی‌آید، از رویکرد بهینگی لایه‌ای بهره جسته‌ایم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Pronunciation of Ghayeni Plural Nouns with a Final Consonant Within Stratal Optimality Theory

نویسندگان [English]

  • Bashir Jam 1
  • Zohreh Sadat Naseri 2
  • Parya Razmdideh 3
1 Associate Professor of English language at University of Shahrekord, Iran,
2 Assistant Professor of Linguistics at Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran,
3 Assistant Professor of Linguistics at Vali-e-Asr University of Rafsanjan, Iran
چکیده [English]

The most common plural markers in Persian are /-hɑ/ and /-ɑn/. The former is mostly used in speech and the latter is more common in writing (MacKenzie, 1961, p. 50; Rokhzadi, 2011, p. 128). It has different forms in some Persian dialects influenced by phonetic factors. This research aims at investigating the plural marker in Ghayeni Persian within Stratal Optimality Theory (SOT) (Kiparsky, 1998a, 2000). In SOT, there are (at least) two layers. The order of the constraints between the layers can be different, which predicts the opaque relation between the input and the final output. In SOT, the output of each layer enters the next layer as the input along with the special affixes of that layer (if any), and this process continues until the final output is produced.  In Ghayeni Persian, which is spoken in the city of Ghayen in the province of South Khorasan, the suffix /-hɑ/ is not used at all, and the plural /-ɑn/ is present only in the phonological representation. None of the plural markers of standard Persian are observed in the Pronunciation of Ghayeni plural nouns. If the plural form of a word is expressed alone or the followed word or morpheme begins with a consonant, the consonant /n/ in the plural morpheme is deleted. The plural /n/ is not deleted in some cases. In this study, the phonological behavior of the plural marker is examined in words that end in consonant. The previous researches that have studied the plural marker in Persian have not examined the pronunciation of the plural from this point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Counterbleeding
  • Ghayeni
  • Plural Morpheme
  • Stratal Optimality Theory

مراجع

  1. اردوان، سیدجلال و بی­بی سعادت ابوالفضلی (۱۳۹۱). خندة سیمرغ: بررسی و گردآوری افسانه های قاین. قاین: انتشارات اکبرزاده.
  2. انصاری، ایوب، آرزو نجفیان و محمدرضا احمدخانی (1400). «تکواژ جمع در گویش لری ممسنی: رویکرد بهینگی». زبان‌شناسی اجتماعی. شمارۀ 2. پیاپی 14. صص 53-70.
  3. بهرامی، فاطمه (1397). «کارکردهای صرفی-معنایی «ها» در زبان فارسی از منظر رده‌شناختی». جستارهای زبانی. سال 9. شمارۀ 45. صص 179-202.
  4. جم، بشیر (1388). نظریۀ بهینگی و کاربرد آن در تبیین فرایندهای واجی زبان فارسی. رسالۀ دکتری. دانشگاه تربیت مدرس.
  5. جم، بشیر (۱۳۹۴). فرهنگ توصیفی فرایندهای واجی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  6. جم، بشیر (1395). «تحلیل استثناءها و گوناگونی‌های آزاد در فرایند افراشتگیِ پیش‌خیشومی در چارچوب نظریۀ بهینگی». پژوهش‌های زبانی. سال 7. شمارۀ 2. صص 19-38.
  7. جم، بشیر (1396). «تحلیل تیرگی واج‌شناختی در زبان فارسی». جستارهای زبانی. سال 8. شمارۀ 7. صص 27-1.
  8. جم، بشیر (1399). «تلفظ تکواژ جمعِ «ها» در زبان فارسی». جستارهای زبانی. سال 11. شمارۀ 4. صص 363-389.
  9. جم، بشیر و تیموری، مرضیه (1393). «بررسی تبدیل واکۀ/ɑ/ به واکۀ[a:]  یا [o] در گویش فردوسی در چارچوب نظریۀ بهینگی». زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان. سال 6. شمارۀ 10. صص 121-142.
  10. درزی، علی (1385). «تکواژ جمع در زبان فارسی». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شمارۀ 178. صص 77-96.
  11. درزی، علی و قدیری، لیلا (1390). «کمیت‌نمایی نشانۀ جمع «-ها» در فارسی». پژوهش‌های زبان و ادبیات تطبیقی. سال 2. شمارۀ 1. صص 71-85.
  12. رخزادی، علی (1390). آواشناسی و دستور زبان کردی. سنندج: انتشارات کردستان.
  13. زمردیان، رضا (1368). زبان‌شناسی عملی: بررسی گویش قاین. مشهد: آستان قدس رضوی.
  14. زمردیان، رضا (1385). واژه‌نامۀ گویش قاین. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
  15. سرانجام، اکبر (1372). جان‌داری در زبان فارسی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
  16. صادقی، علی اشرف و اکرم حاجی سیدآقایی (1389). «برخی نشانه‌های نادر جمع در زبان فارسی». ویژه‌نامۀ فرهنگستان. شمارۀ 6. صص 54-76.
  17. صادقی، علی اشرف(۱۳۶۳). «تبدیل «آن» و «آم» به «اون» و ̒«اوم» در فارسی گفتاری و سابقۀ تاریخی آن». زبا‌ن‌شناسی. سال 1. شمارۀ 1. صص 49-51.
  18. صالحی کوپایی، هنگامه (1389). «بررسی آکوستیکی ارتقای واکه/ɑ/به واکه [u] در بافت  n-در زبان فارسی معاصر». زبان و زبان‌شناسی. سال 6. شمارۀ 11. صص 45-68.
  19. علی‌نژاد، بتول و سید محمدتقی طیب (1385). «نگاهی به دستور شمار اسم در فارسی معاصر». مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی. سال 25. شمارۀ 3. صص 157-170.
  20. کریمی‌دوستان، غلام‌حسین (1383). «گوناگونی‌های نشانۀ جمع –ات و –ان در زبان فارسی». مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی. سال 21. شمارۀ 1. صص 29-41.
  21. مختاری، حسن، صدیقه ­سادات مقداری و اعظم مختاری (۱۳۹۲). زعفرو به مثقال، ضرب المثل های قاینی. قاین: انتشارات اکبرزاده.
  22. موسوی، حمزه (1397). «حرف تعریف، نشانۀ مفعولی و تکواژ جمع در گویش لری بالاگریوه». معنا و نشانه. سال 1. شمارۀ 1. صص 17-34.
  23. مهدوی، فرشته و بتول علی‌نژاد (1399). «نظریۀ بهینگی لایه‌ای و کاربرد آن در زبان فارسی». جستارهای زبانی. سال 11. شمارۀ 2. صص257-285.
  24. ناصری، زهره‌سادات و رزم‌دیده، پریا (1399). «بررسی انواع تکرار کامل در گویش قاینی در چارچوب نظریۀ بهینگی موازی و لایه‌ای». جستارهای زبانی. دورة 13. شمارة 2. صص 357-399.
  25. نغزگوی‌کهن، مهرداد (1399). «تغییرات نقشی وندهای جمعِ اسم در فارسی». پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. سال 20. شمارۀ 10. صص 101-120.
  26. هویدا، فریبا (1399). نقد و تحلیل مقوله‌های دستوری اضافی، وصفی و نشانه‌های جمع در متون فارسی پایه‌های دهم و یازدهم متوسطۀ دوم در سال 1395- 1397. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه مرکز پیام نور تهران جنوب.
  27. Ali Nezhad, B., & Tayeb, S. M. T. (2006). Study of plural number in contemporary Persian. Journal of Social Sciences and Humanities, 25, 3, 157-170 [In Persian].
  28. Ansari, A., Najafian, A., & Ahmad Khani, M. R. (2021). The Analysis of the Plural Morpheme in Mamasani Lori Dialect: Optimality Approach. Iranian Journal of Sociolinguistics, 2, 14, 54-70 [In Persian].
  29. Anttila, A. (2006). Variation and opacity. NLLT. 24, 893 –944.
  30. Arduvan, S. J., & Abolfazli, B. S. (2012). Simorgh laughter: critique, review and collection of Ghayeni legends. Ghayen: Akbarzadeh Publications [In Persian].
  31. Bahrami, F. (2018). Morpho-semantic Aspects of “hɑ” in Persian from a Typological Perspective, Language Related Research, 9 (3), 179-202 [In Persian].
  32. Bermúdez-Otero, R.  (2003). The acquisition of phonological opacity. In Spenader, J, A. Eriksson, & Ö. Dahl (eds). Variation within Optimality Theory: Proceedings of the Stockholm Workshop on `Variation within Optimality Theory´ (pp. 25-36). Department of Linguistics. Stockholm University.
  33. Bermúdez-Otero, R. (2007a). Spanish pseudoplurals: phonological cues in the acquisition of a syntax-morphology mismatch. In M. G. Baerman., D. Brown Corbett, & A. Hippisley (Eds.), Deponency and morphological mismatches (Proceedings of the British Academy 145) (pp. 231-269). Oxford: Oxford University Press.
  34. Bermúdez-Otero, R. (2007b). Diachronic phonology. In de Lacy, P (Ed.). The Cambridge handbook of phonology (pp. 497-517). Cambridge: Cambridge University Press.
  35. Boersma, P., and Hayes, B. (2001). Empirical tests of the Gradual Learning Algorithm.  Linguistic Inquiry, 32, 45-86.
  36. Bonet, E. (2004). Morph insertion and allomorphy in optimality theory. International Journal of English Studies, 4 (2), 73-104.
  37. Bourgonje, P. (2010). Learning the Dutch plural in Optimality Theory. Master thesis. Utrecht University, Utrecht, Netherlands.
  38. Darzi, A. (2006). Plural morpheme in Persian Language. Journal of the Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, 178, 96-77 [In Persian].
  39. Darzi, A., &Ghadiri, L. (2011). Quantitative representation of the plural marker /-hɑ/ in Persian. Research in Comparative Language and Literature, 2 (1), 71-85 [In Persian].
  40. Handout of Talk Presented at UCLA. April 7, 1995. Retrieved from <http://roa.rutgers.edu /files /86-0000/86-0000-SMOLENSKY-0-0.PDF>.
  41. Hoveyda, F. (2020). Critique and analysis of additional grammatical categories, descriptive and plural markers in Persian texts of the tenth and eleventh grades of the second secondary school in 2016-2017. Master’s thesis. Payame Noor University, Tehran, Iran [In Persian].
  42. Jam, B. (2009). Optimality theory and its usage to explain Persian Phonological processes. PhD dissertation, Tabiat Modares University, Tehran, Iran [In Persian].
  43. Jam, B. (2015). Descriptive glossary of phonological processes. Tehran: University Publishing Center [In Persian].
  44. Jam, B. (2017). An Optimality-Theoretic Account of Exceptionality & Optionality in Pre-Nasal Raising in Persian. Journal of Language Research, 7 (2), 19-38 [In Persian].
  45. Jam, B. (2018). An analysis of phonological opacity in Persian language. Language Related Research, 8 (7), 1-27 [In Persian].
  46. Jam, B. (2020). On The Pronunciation of Plural Morpheme /-hɑ/ in Persian. Language Related Research, 11 (4), 363-389 [In Persian].
  47. Jam, B., & Teymouri, M. (2014). An Optimality–Theory Account of Changing /ɑ/ to [a:] or [o] in Ferdows Persian Accent. Journal of Linguistics & Khorasan Dialects, 6 (10), 121-143 [In Persian].
  48. Jam, B., Razmdideh, P., & Naseri, Z. S. (2020). Final n- deletion in Ghayeni Persian: Opacity in Harmonic Seriali.sm & Parallel Optimality Theory. Iranian Studies. 53 (3-4), 417-444.
  49. Jensen, J. T. (2004). Principle of Generative Phonology: An Introduction. Amesterdam: John Benjamine.
  50. Kager, R. (1999). Optimality Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
  51. Karimi Doustan, Gh. H. (2004). Variety of plural morphemes in Persian. Journal of Social Sciences and Humanities, 21 (1), 41-29 [In Persian].
  52. Kiparsky, P.  (1998a). Paradigm effects and opacity. Unpublished Manuscripts. Stanford University.
  53. Kiparsky, P.  (2000). Opacity and cyclicity. The Linguistic Review, 17351-367.
  54. Kiparsky, P.  (2003b). Finnish noun inflection. In Nelsonm, D, & S. Manninen (Eds.), Generative approaches to Finnic and Saami linguistics (pp. 109-161). Stanford: CSLI Publications.
  55. Kiparsky, P.  (2007). Description and explanation: English revisited. Paper presented at 81st Linguistic Society of America Annual Meeting, 4-7 January 2007, Hilton, Anaheim. Retrieved from <http://www.stanford.edu/~kiparsky/Papers/lsa2007.1.pdf>.
  56. Kiparsky, P. (1982). Lexical morphology and phonology. In In-Seok Yang (Ed.), Linguistics in the Morning Calm (pp. 3-91). Seoul: Hanshin Publishing Co.
  57. Kiparsky, P. (1985). The phonology of reduplication. Unpublished Manuscripts. Stanford University.
  58. Kiparsky, P. (2003a). Fenno-Swedish Quantity: Contrast in Stratal OT. Unpublished Manuscripts. Stanford University.
  59. MacKenzie, D. N. (1961). Kurdish Dialect Studies I, Oxford: Oxford University Press.
  60. Mahdavi, F., & Alinezhad, B. (2018). Stratal optimality theory and its application on Persian language. Language Related Research, 11(2), 257-285 [In Persian].
  61. Miller, C. (2011). A Holistic Treatment of/ān/to [un] in Persian. ICPhS, 1386-1389.
  62. Mohanan, K. P. (1986). The theory of Lexical Phonology. Dordrech, Boston, Lancaster & Tokyo:D. Reidel Publishing Campany.
  63. Mokhtari, H., Meghdari, S. S., & Mokhtari, A. (2013). Za̛feru be mesGɑl: Ghayeni Proverbs. Ghayen: Akbarzadeh Publications [In Persian].
  64. Mousavi, S. H. (2018). (In)definite Articles, Object Markers and Plural Morphemes in Lori Bala Geriveh. Journal of Meaning and Sign, 1(1), 17-34 [In Persian].
  65. Naghzguy-Kohan, M. (2020). New developments in Persian nominal plural markers. Iranian Journal of Comparative Linguistics Research, 10 (20), 101-120 [In Persian].
  66. Naseri, Z. S., & Razmdideh, P. (2021). A Study of Total Reduplication in Ghayeni Dialect based on Parallel and Stratal Optimality Theory, Language Related Research. 13 (2), 357-399 [In Persian].
  67. Orgun, C. O. (1996a). Sign-based morphology and phonology, with special attention to Optimality Theory. PhD dissertation. University of California, Berkeley, USA. [ROA-124-0496, Rutgers Optimality Archive, http://roa.rutgers.edu/].
  68. Orgun, C. O. (1996b). Sign-based morphology: a declarative theory of phonology- morphology interleaving. PhD dissertation, University of California, Berkeley, USA.
  69. Rokhzadi, A. (2011). Phonetics and Kurdish grammar. Sananndaj, Kurdistan Publication [In Persian].
  70. Sadeghi, A, A., & Haji Seyed Aghaei, A. (2010). Some rare plural markers in Persian. Special Letter of the Academy, 6, 54-76 [In Persian].
  71. Sadeghi. A., A (1984). Convesion of /ɑn/ and /ɑm/ to [un] and [um] in spoken Persian and its historical background. Iranian Journal of Linguistics, 1 (1), 49-51 [In Persian].
  72. Salehi Koopaei, H. (2010). Acoustic analysis for raising /A/ to [u] in the context of –n in contemporary Persian. Language and Linguistics, 6 (1), 45–68 [In Persian].
  73. Saranjam, A. (1993). Animation in Persian. Master’s thesis. Allameh Tabataba'i University [In Persian].
  74. Selkirk, E. (1978). The Syntax of Words. Cambridge: MIT Press.
  75. Smolensky, P. (1995). On the internal structure of the constraint component of UG.
  76. Stonham, J. (2007). Nuuchahnulth Double Reduplication and Stratal Optimality Theory. Canadian Journal of Linguistics, 52 (1-2), 105-130.
  77. Zomorrodian, R. (1989). Practical linguistics: Investigating Ghayen’s Dialect. Mashhad: Astan Ghods Razavi publications [In Persian].
  78. Zomorrodian, R. (2006). Glossary of Ghayen’s Dialect. Tehran: Farhangestan-e Zaban va Adab-e Farsi Publication [In Persian].
  79. Zuraw, K. (2012). Phonology II. Fall Quarter. Los Angeles: UCLA.
زبان پژوهی
دوره 14، شماره 45
دی 1401
صفحه 99-128

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار