زبان پژوهی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

اخبار و اعلانات

اطلاعات آماری نشریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

اعضای هیات تحریریه

اهداف و چشم انداز

بانک ها و نمایه نامه ها

پرسش‌های متداول

پیوندهای مفید

درباره نشریه

فرایند پذیرش مقاله

کارکنان اجرایی

محورهای موضوعی

راهنمای نویسندگان

تنظیم مقالات انگلیسی

تعارض منافع

تعهدنامه

راهنمای ثبت داوری در Publons

داوران نشریه در 1398

داوران نشریه در 1399

لیست داوران 1400

لیست داوران1401

لیست داوران1402

پسایندسازی: آزمونی برای شناسایی سازه‌های نحوی در فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

یکی از واحدهای زبانی که در تحلیل دستوری و در پژوهش­های مختلف بسیار مورد بررسی قرار گرفته، «سازه‌ها» هستند. تقریباً همة عملیات‌ نحوی بر روی سازه‌ها اعمال می‌شود و شناسایی نکردن درست آن‌ها، افزون بر ایجاد ابهام نحوی، تحلیل عملیات نحوی را نیز در عمل ناممکن خواهد نمود. «آزمون‌های تعیین سازه» ابزارهایی هستند که در سنّت نحو ساختارگرا و در پی آن در کمینه­ گرایی برای شناسایی سازه‌ها و مرز بین آن‌ها معرفی شده‌اند. این در حالی است که در زبان فارسی به این موضوع کمتر از این دید توجه شده‌است. در پژوهش حاضر، پس از مرور آزمون­های اشاره‌شده در منبع‌های گوناگون و بررسی ساخت سازه‌ای زبان فارسی، نخست، فرایند نحوی «پسایندسازی» را که در زبان فارسی بسیار رخ می‌دهد، تعریف کردیم. سپس، آن را با دیدی متفاوت و به عنوان آزمونی جدید برای شناسایی سازه‌ها که متناسب با نحو فارسی باشد، مورد تحلیل و بررسی قرار دادیم. در پایان، این نتیجه به دست آمد که می‌توان سازه‌های اصلی جمله، همچون گروه حرف تعیین، گروه حرف اضافه‌ای، گروه صفتی، گروه قیدی و گروه متمم‌نما را با موفقیت با استفاده از این آزمون شناسایی کرد. همچنین، به برخی محدودیت‌های این آزمون نیز در شناسایی بعضی سازه­ها اشاره شده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Extraposition as a Constituency Test for Syntactic Structures in Persian

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Hosseini-Maasoum 1
  • Maliheh Eslami 2

1 Associate Professor, Payame Noor University, Tehran, Iran

2 M.A. in Linguistics, Payame Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

A constituent is a chain or structure made up of one or more words, which function as a whole i.e. a single unit, in syntactic operations. Almost all syntactic operations are applied to constituents. Any failure to detect them properly will not only lead to structural ambiguity but also make the analysis of the syntactic processes virtually impossible. It is here that a strong need is felt for a special device to detect the structures. Constituency tests are tools applied in the formal syntactic tradition and hence, in Minimalism, for the detection of constituents and the borderlines between them. So far, constituency tests and their applications in syntactic analyses have been substantially discussed in English resources on syntax (Radford, 1997; 2006; 2009; Carnie, 2001; Kim & Sells, 2007; Tallerman, 2011), but they have only been occasionally and briefly addressed in Persian sources although constituent detection is one of the first steps in fundamental syntactic investigations.
Tests such as coordination, ellipsis, topicalization clefting, sentence fragment etc. have been frequently discussed in terms of how successful they are in detecting main categorical constituents. The results show that these tests are not absolute devices for the detection of borders between constituents. In other words, not all of them are successful in detecting all constituents. On the other hand, their efficiency may vary cross-linguistically. For example, as Hosseini-Maasoum (2022) puts it, a test like coordination is equally successful in Persian and English while a test like topicalization may be more efficient in English than in Persian.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Syntactic constituents
  • Constituency tests
  • Extraposition
  • syntax
  • Persian
مراجع
  1. آزموده، حسن، محمد عموزاده و والی رضایی (1396). «بررسی جابجایی بند موصولی در زبان فارسی امروز بر اساس دستور کلام».  زبان پژوهی. دورة 9. شمارة 24، صص 59-85.
  2. بهبودی، منیژه (1386). «ابهام در زبان فارسی و انگلیسی (با نگاهی تطبیقی به ترتیب واژه­ها و گروه اسمی)». مطالعات ادبیات تطبیقی. دورة 1. شمارة 2. صص 9-20.
  3. حسینی‌معصوم، سید محمد (1400). «بررسی کارایی آزمون‌های شناسایی سازه در نحو زبان فارسی؛ رویکردی کمینه‌گرا». جستارهای زبانی. دورة 12. شمارة 6. صص 93-127.
  4. راسخ‌مهند، محمد (1383). «جایگاه مفعول مستقیم در فارسی». نامه فرهنگستان. دورة 6. شمارة 4. صص 56-66.
  5. راسخ‌مهند، محمد (1391). «گروه حرف اضافه­ ای پس از فعل؛ دلایل نقشی و رده­ شناختی». مجموعه مقالات هشتمین همایش زبانشناسی ایران. به کوشش محمد دبیرمقدم، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی، ج 1. صص 280-293.
  6. راسخ‌مهند، محمد و مریم قیاسوند (1392)، «عوامل مؤثر بر پسایندسازی در زبان فارسی». زبانشناسی و گویش‌های خراسان. شماره پیاپی9. صص 27-47.
  7. راسخ‌مهند، محمد، مجتبی علیزاده صحرائی، راحله ایزدی‌فر و مریم قیاسوند (1391). «تبیین نقشی خروج بند موصولی در زبان فارسی». پژوهش­های زبان­شناسی. دورة 4. شمارة 6. صص 21-40.
  8. علائی، مجید، مهدی تهرانی دوست و محمد راسخ مهند (1396). «چیدمان سازه‌ها در زبان فارسی متأثر از وزن دستوری: تبیینی پردازش‌محور». جستارهای زبانی. دورة 9. شمارة 5. صص 35-65.
  9. علیزاده، علی، جلیل ­اله فاروقی و ریحانه ملک­ کیانی (1393). «فرایند خروج سازه­ها و تاثیر آن بر الگوی متنی و ساخت اطلاعاتی جمله در بخش­هایی از تاریخ بیهقی». مجموعه مقالات همایش ملی ادبیات و زبانشناسی. به کوشش کتایون زارعی طوسی و جلیل اله فاروقی هندوان. بیرجند: انتشارات چهار درخت. صص 790-813.
  10. غلامعلی زاده، خسرو (1374). ساخت زبان فارسی، تهران: انتشارات احیاء کتاب.
  11. گلفام، ارسلان (1391).  اصول دستور زبان. تهران: انتشارات سمت.
  12. ماهوتیان، شهرزاد (1378). دستور زبان فارسی از دیدگان رده شناسی. ترجمه مهدی سمائی. تهران: نشر مرکز.
  13. نادری، محبوبه و علی درزی (1393). «جایگاه ساختاری «چرا» در زبان فارسی». پژوهش‌های زبان‌شناسی. دورة 6. شمارة 11. صص 89-105.
  14. Adger, D. (2003). Core syntax: A minimalist approach. UK: Oxford University press.
  15. Alaee, M., Tehrani Doost, M.,   &Rasekh Mahand, M. (2017). Constituent Ordering in Persian under the Influence of Grammatical Weight: A Processing-based Explanation. Language Related Research, 9 (5), 35-65. (in Persian) https://doi.org/20.1001.1.23223081.1397.9.5.2.5
  16. Alizadeh, A., Farougi, J. & Malek Kiani, R. (2014). Constituent extraposition and its effect on textual and information structure of the sentence in parts of Tarikh-e Beihaghi. In: Zarei Toosi, K. & Faroughi Hendovan, J. (Eds.), Proceedings of the National Conference of Literature & Linguistics (pp. 790-813). Birjand: Chahar-Derakht. (in Persian)
  17. Azmoude, H., Amoozade, M., & Rezai, V. (2017) A study of relative clause extraposition in Persian based on discourse grammar. Journal of Language Research, 9 (24), pp. 59-85.   (in Persian) https://doi.org/10.22051/JLR.2016.2454
  18. Carnie, A. (2001). Syntax, UK: Blackwell Publishers.
  19. Dabir-Moghaddam, M. (2001). Word order typology of Iranian languages. The Journal of Humanities, 2 (8), 17-23. https://doi.org/20.1001.1.25382640.2001.8.2.1.6
  20. Dabir-Moghaddam, M. (2006). Internal and external forces in typology: Evidence from Iranian languages. Journal of Universal Languages, 7 (1), 29-47. https://doi.org/10.22425/jul.2006.7.1.29
  21. Gholamalizadeh, K. (1995). The structure of Persian language. Tehran: Ehya-e Ketab. (in Persian)
  22. Golfam, A. (2012). Principles of grammar. Tehran: SAMT. [in Persian]
  23. Hosseini-Maasoum, S. M. (2022) An analysis of the efficiency of constituency tests in Persian: A minimalist analysis. Language Related Research, 12(6), 93-127. [in Persian]https://doi/org/10.52547/LRR.12.6.4
  24. Kim, J. B. & Michaelis, L. A. (2020). Syntactic constructions in English. Cambridge:  Cambridge University Press.
  25. Kim, J. B., & Sells, P. (2007). English syntax; An introduction. Center for the Study of Language and Information.
  26. Koopman, H., Sportiche, D., & Stabler, E. (2013). An introduction to syntactic analysis and theory. Malden: Wiley Blackwell.
  27. Mahootian, S. (1999). Persian language grammar from a typological perspective (M. Smaa’ei, Trans). Tehran: Markaz Publication. (in Persian)
  28. Naderi, M., & Darzi, A. (2015) The structural position of chera “why” in Persian. Journal of Research in Linguistics, 6 (11), 89-105.  (in Persian) https://doi.org/20.1001.1.20086261.1393.6.11.6.6
  29. Radford, A. (1997). Syntax: A minimalist introduction. UK: Cambridge University Press.
  30. Radford, A. (2006). Minimalist syntax revisited: Minimalist syntax: Exploring the structure of English. UK: Cambridge University Press.
  31. Radford, A. (2009) a. An introduction to English sentence structure. UK: Cambridge University Press.
  32. Radford, A. (2009) b. Analyzing English sentences; A minimalist approach. UK: Cambridge University Press.
  33. Rasekh Mahand, M. (2012). Postverbal prepositional phrase: Functional & typological justifications. In M. Dabirmoghaddam (Ed.), Proceedings of the 8th Conference of Iranian Linguistics (Vol. 1. pp. 280-293). Tehran: Allame Tabatabee University Publication. (in Persian)
  34. Rasekh Mahand, M. (2012). Prepositional phrase after verb; Functional and typological evidence. In M. Dabirmoghaddam (Ed.), Proceedings of the 8th Iranian Conference of Linguistics (Vol. 1, pp 280-293). Tehran: Allameh Tabatabaee University Press.  (in Persian)
  35. Rasekh Mahand, M., & Ghiasvand, M. (2013) Motivating factors of postposing in Persian. Journal of Linguistics & Khorasan Dialects, 5 (9), 27-47. (in Persian) https://doi.org/10.22067/lj.v5i9.37335
  36. Rasekh Mahand, M., Alizade-Sahraei, M., & Izadifar, R. (2016). A corpus-based analysis of relative clause extraposition in Persian. Ampersand, 3, 21- 31. https://doi.org/10.1016/j.amper.2016.02.001
  37. Rasekh Mahand, M., Alizadeh Sahraie, M. Izadifar. R. Ghiasvand, M. (2012) The functional Explanation of Relative Clause Extraposition in Persian, Journal of Researches in Linguistics, Vol. 4, No. 6, pp. 21-40. (in Persian)
  38. Tallerman, M. (2011). Understanding syntax. UK: Hodder Education.
  39. Wasow, T. (2002). Postverbal behavior. Stanford: CSLI Publications.
زبان پژوهی
دوره 15، شماره 46
اردیبهشت 1402
صفحه 65-83
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار